Hội chứng sợ máu, hay Hemophobia, được các nhà tâm lý học nhận định là một rối loạn ám ảnh sợ đặc hiệu. Người bệnh thường có phản ứng mạnh mẽ khi nhìn thấy máu, thậm chí chỉ cần nghĩ về máu cũng xuất hiện nỗi sợ hãi tột độ. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống. Nhà tâm lý học đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh vượt qua nỗi ám ảnh này bằng cách phát hiện và can thiệp sớm
Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế
1. Hội chứng sợ máu là gì?
Hội chứng sợ máu (Hemophobia hoặc Hematophobia) là một tình trạng lo âu khi tiếp xúc với máu, có thể là máu của chính mình hoặc máu của người khác. Theo nhà tâm lý học, đây là một dạng rối loạn ám ảnh sợ đặc hiệu được liệt kê trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần - Phiên bản 5 (DSM-5).
Nhà tâm lý học cho rằng hội chứng sợ máu thường có mối liên quan với các rối loạn ám ảnh sợ khác như sợ kim tiêm (Trypanophobia) và sợ chấn thương (Traumatophobia). Mặc dù không phải ai sợ kim tiêm cũng sợ máu, nhưng phần lớn những người sợ máu thường đi kèm với nỗi sợ chấn thương hoặc tiêm kim, gây nhiều khó khăn trong quá trình điều trị.
Hội chứng sợ máu có thể gây ra các ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống
Hemophobia có thể xuất hiện khi người bệnh nhìn thấy máu trực tiếp hoặc gián tiếp qua hình ảnh, dẫn đến cảm giác lo âu và sợ hãi quá mức. Ngay cả một lượng máu nhỏ cũng có thể đủ để kích hoạt phản ứng này. Những người mắc hội chứng này có thể bị ngất xỉu khi lấy máu, tiêm vaccine hoặc bị chấn thương dẫn đến chảy máu. Những người sợ máu cũng có thể mắc phải chức rối loạn lo âu do lo lắng rằng mình sẽ phải đối diện với những tình huống gặp máu như thế nào? Liệu có bình tĩnh hay không?
2. Triệu chứng của hội chứng sợ máu
Các triệu chứng của hội chứng sợ máu có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Theo nhà tâm lý học, triệu chứng của hội chứng sợ máu có phần đối lập với các rối loạn ám ảnh sợ khác. Trong khi các rối loạn khác như sợ bóng tối thường làm tăng nhịp tim và huyết áp, người bị sợ máu thường gặp phải tình trạng hạ huyết áp và giảm nhịp tim. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của hội chứng sợ máu:
- Lo lắng, căng thẳng: Khi nhìn thấy máu, người bệnh sẽ cảm thấy lo lắng, căng thẳng, thậm chí cả khi đó chỉ là hình ảnh gián tiếp.
- Run rẩy, khó thở, đau tức ngực: Các phản ứng này xuất hiện khi người bệnh phải tiếp xúc với máu, có thể trực tiếp hoặc gián tiếp.
- Trốn tránh: Người bệnh cố gắng tránh những tình huống có thể khiến họ nhìn thấy máu, chẳng hạn như khám tổng quát, xét nghiệm, hoặc các hoạt động có nguy cơ gây chấn thương.
- Buồn nôn, ngất xỉu: Một số người có thể buồn nôn hoặc thậm chí ngất xỉu khi thấy máu.
Người bệnh thường có phản ứng sợ hãi tột độ khi nhìn thấy máu
Mặc dù các triệu chứng của hội chứng sợ máu rất dễ nhận biết, nhiều người vẫn không nhận ra rằng mình đang gặp vấn đề về tâm lý. Thay vì tìm gặp nhà tâm lý học hoặc bác sĩ tâm thần, họ thường chọn cách trốn tránh, điều này gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Tình trạng rối loạn lo âu có thể gặp phải ở những người có hội chứng sợ máu, làm việc điều trị trở nên khó khăn.
3. Nguyên nhân gây ra hội chứng sợ máu
Hội chứng sợ máu có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố di truyền, trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ hoặc sự ảnh hưởng từ môi trường xung quanh. Nhà tâm lý học và bác sĩ tâm thần cho rằng có ba nguyên nhân phổ biến:
a. Yếu tố di truyền
Những người có thành viên gia đình mắc các rối loạn lo âu thường có nguy cơ cao hơn bị hội chứng sợ máu. Điều này cho thấy yếu tố di truyền có thể đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của hội chứng này.
b. Trải nghiệm tiêu cực
Theo các nhà tâm lý học, những trải nghiệm đau thương liên quan đến máu, chẳng hạn như bị chấn thương nghiêm trọng hoặc chứng kiến tai nạn, có thể để lại ấn tượng sâu sắc và dẫn đến sự phát triển của nỗi sợ máu.
c. Ảnh hưởng từ môi trường
Các nhà tâm lý học cho rằng sự ảnh hưởng từ môi trường sống hoặc văn hóa, chẳng hạn như tiếp xúc thường xuyên với hình ảnh bạo lực hoặc phim kinh dị có nhiều cảnh máu, cũng có thể gây ra hội chứng sợ máu.
4. Cách khắc phục hội chứng sợ máu
Việc điều trị hội chứng sợ máu cần sự can thiệp từ nhà tâm lý học và bác sĩ tâm thần. Một số phương pháp điều trị hiệu quả bao gồm:
a. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)
CBT là phương pháp điều trị phổ biến giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ tiêu cực về máu. Nhà tâm lý học sẽ hướng dẫn người bệnh tiếp xúc từ từ với nỗi sợ này, giúp họ giảm bớt lo âu và cải thiện chất lượng cuộc sống.
b. Kỹ thuật thư giãn
Kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, thiền và yoga có thể giúp người bệnh kiểm soát cảm xúc và giảm căng thẳng khi gặp phải tình huống liên quan đến máu. Nhà tâm lý học khuyến nghị thực hành các kỹ thuật này hàng ngày để tăng cường khả năng tự kiểm soát và sơ cứu cảm xúc tức thời.
c. Can thiệp y khoa
Trong một số trường hợp nghiêm trọng, nhà tâm lý học tư vấn không có hiệu quả thì bác sĩ tâm thần có thể sử dụng thuốc để giảm bớt triệu chứng lo âu do hội chứng sợ máu gây ra. Thuốc có thể giúp bệnh nhân dễ chịu hơn trong quá trình điều trị.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- tại Fanpage Bác sỹ tâm lý SNS
- hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
Chứng sợ ma: Nỗi ám ảnh khi ở một mình
Có thể chữa dứt điểm rối loạn lo âu không?
Rối loạn tình yêu ám ảnh: định nghĩa, biểu hiện và nguyên nhân