Buồn nôn khi mang thai hay còn gọi là ốm nghén là tình trạng phổ biến, tuy nhiên một số mẹ bầu bị ốm nghén nặng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi trong bụng. Vậy cảm giác buồn nôn khi mang thai như thế nào là bình thường, như thế nào là nguy hiểm cần can thiệp? Cùng tìm hiểu cụ thể trong bài viết dưới đây.
Buồn nôn khi mang thai là gì?
Buồn nôn khi mang thai là triệu chứng phổ biến trong thai kỳ, ảnh hưởng đến khoảng 70-80% phụ nữ mang thai. Triệu chứng có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày và thường được gọi là ốm nghén.
Mặc dù hầu hết phụ nữ mang thai chỉ có các triệu chứng buồn nôn và nôn trong 3 tháng đầu, các triệu chứng thường nhẹ đi và biến mất vào khoảng giữa thai kỳ. Tuy nhiên một tỷ lệ nhỏ có thể kéo dài triệu chứng cho đến khi sinh. Nhưng cũng có một số phụ nữ không bao giờ cảm thấy buồn nôn khi mang thai. (1)
Một số phụ nữ cảm thấy buồn nôn trong thời gian ngắn mỗi ngày và có thể nôn 1-2 lần. Trường hợp nghiêm trọng hơn, tình trạng buồn nôn kéo dài vài giờ mỗi ngày và nôn mửa xảy ra thường xuyên hơn.
Nếu lo lắng tình trạng buồn nôn khi mang thai có thể ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt hàng ngày và sức khỏe thai nhi trong bụng, mẹ hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn giải pháp phù hợp và an toàn.
Cơn buồn nôn trong thai kỳ xuất hiện khi nào?
ThS.BS Lê Nhất Nguyên chia sẻ, thời điểm bắt đầu triệu chứng buồn nôn khi mang thai khác nhau ở mỗi người, sớm nhất là vào tuần thứ 6, nhưng hầu hết đều có dấu hiệu trước tuần thứ 9 của thai kỳ.
Đỉnh điểm của triệu chứng có thể diễn ra vào khoảng tuần thứ 8-10 của thai kỳ và dĩ nhiên thời điểm này cũng sẽ khác nhau ở mỗi người, không phải tất cả phụ nữ mang thai đều gặp đỉnh điểm cùng một lúc.
Triệu chứng có xu hướng thuyên giảm dần hoặc biến mất vào khoảng tuần thứ 13 của thai kỳ (cuối tam cá nguyệt thứ nhất). Tuy nhiên, một số phụ nữ kéo dài triệu chứng đến tam cá nguyệt thứ hai (tuần thứ 14-27 của thai kỳ). Một số ít trường hợp kéo dài đến cuối thai kỳ.
Nguyên nhân gây buồn nôn khi mang thai
Đến nay nguyên nhân gây buồn nôn khi mang thai vẫn chưa được làm rõ, tuy nhiên dường như có liên quan đến việc sản xuất hormone gonadotropin màng đệm ở người (hCG). Đây được gọi là hormone thai kỳ, là loại hormone mà cơ thể phụ nữ bắt đầu sản xuất sau khi trứng đã thụ tinh bám vào niêm mạc tử cung để làm tổ và phát triển. (2)
Cũng có một số giải thuyết khác về những nguyên nhân gây ra triệu chứng buồn nôn khi mang thai. Một số yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ gặp phải triệu chứng là:
- Sự gia tăng của hormone estrogen trong thời kỳ đầu mang thai có thể gây buồn nôn.
- Dạ dày vốn nhạy cảm có thể trở nên tồi tệ hơn khi cố gắng thích nghi với những thay đổi của thai kỳ.
- Căng thẳng hoặc mệt mỏi cũng có thể gây ra phản ứng buồn nôn và nôn khi mang thai.
- Đang mang thai đôi hoặc đa thai.
- Tiền sử bị say tàu xe hoặc đau nửa đầu trước khi mang thai.
Ngoài ra, tình trạng buồn nôn và nôn nặng khi mang thai thường dễ xảy ra ở những đối tượng gồm:
- Đang mang thai bé gái.
- Tiền sử gia đình mắc chứng nôn nghén nặng. Khoảng 28% phụ nữ mang thai cho biết mẹ họ có tiền sử nôn nghén nặng và 19% cho biết chị em gái họ có triệu chứng tương tự.
- Đã từng nôn nghén nặng ở lần mang thai trước đó.
Cảm giác buồn nôn khi mang thai như thế nào?
Nhiều mẹ bầu có dấu hiệu mang thai lần đầu thắc mắc cảm giác buồn nôn khi mang thai như thế nào? Một số người mô tả buồn nôn khi mang thai có cảm giác giống như:
- Ợ nóng hoặc trào ngược.
- Say sóng hoặc say tàu xe.
- Có vật gì đó mắc kẹt trong cổ họng.
- Cơn buồn nôn xuất hiện vào buổi sáng, nhưng cũng có thể xuất hiện bất cứ lúc nào trong ngày hoặc kéo dài cả ngày.
- Cảm thấy buồn nôn khi ngửi một số loại thực phẩm hoặc mùi khác.
- Buồn nôn sau khi ăn, đặc biệt là thức ăn cay.
- Buồn nôn hoặc nôn do nóng và tiết nước bọt nhiều.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Mẹ bầu nếu có các dấu hiệu sau đây hãy đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa Sản Phụ uy tín để được bác sĩ thăm khám, tư vấn và cho lời khuyên hữu ích:
- Cảm thấy chóng mặt, mệt mỏi.
- Bị nôn mửa dữ dội hoặc nôn liên tục nhiều lần trong ngày.
- Có các triệu chứng giống như cúm.
- Không thể tiêu hóa bất kỳ chất lỏng hoặc thực phẩm nào, bị sụt cân.
- Lo lắng rằng cơn buồn nôn khi mang thai là do sử dụng các loại thuốc hoặc vitamin cho bà bầu.
- Mong muốn sử dụng thuốc chống nôn hoặc liệu pháp cải thiện triệu chứng buồn nôn và nôn.
Buồn nôn khi mang thai có nguy hiểm không?
Bác sĩ Nguyên chia sẻ, buồn nôn khi mang thai thường không gây hại cho thai nhi nhưng có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của thai phụ, bao gồm cả chất lượng công việc và sinh hoạt thường ngày.
Tuy nhiên điều này không có nghĩa là thai nhi không bị ảnh hưởng. Buồn nôn khi mang thai có thể trở nên nghiêm trọng và nguy hiểm hơn nếu mẹ không thể ăn uống hoặc giữ chất lỏng trong cơ thể, có dấu hiệu mất nước và sụt cân. Tình trạng này có thể khiến mẹ không nhận đủ dinh dưỡng cần thiết và ảnh hưởng đến cân nặng của thai nhi khi sinh.
Một số phụ nữ mang thai bị buồn nôn và nôn nặng được gọi là hội chứng nôn nghén nặng (Hyperemesis gravidarum - HG) - một trạng thái rất khác so với buồn nôn và nôn khi mang thai, xảy ra ở 3% số ca mang thai. Hội chứng này xảy ra khi tình trạng buồn nôn và nôn nghiêm trọng dẫn đến mất nước hoặc khiến phụ nữ mang thai sụt hơn 5% trọng lượng cơ thể, khiến thai nhi không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, tăng nguy cơ bị suy dinh dưỡng. (3)
Các dấu hiệu cho thấy mẹ bầu bị mất nước do buồn nôn và nôn khi mang thai nhưng không có chất lỏng thay thế, gồm:
- Tiểu ít, nước tiểu có màu sẫm.
- Không thể đi tiểu.
- Không thể giữ lại chất lỏng.
- Bị chóng mặt hoặc ngất xỉu khi đứng lên.
- Tim đập nhanh hoặc đập mạnh.
Ngoài ra, buồn nôn và nôn khi mang thai cũng có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý như:
- Viêm loét hoặc trào ngược dạ dày.
- Dị ứng, ngộ độc thực phẩm.
- Bệnh tuyến giáp hoặc túi mật.
- Viêm ruột thừa, dạ dày, tuyến tụy hoặc gan.
Mẹ bầu có thể nghi ngờ mình bị buồn nôn khi mang thai là do các bệnh lý kể trên nếu có các dấu hiệu sau:
- Cảm giác buồn nôn và nôn lần đầu tiên xảy ra là sau 9 tuần mang thai.
- Sốt.
- Đau đầu.
- Đau bụng.
- Tuyến giáp phì đại (sưng ở phía trước cổ).
Do đó, nếu cảm giác buồn nôn ở cổ họng khi mang thai khiến mẹ mệt mỏi, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn giải pháp giúp mẹ cảm thấy thoải mái hơn, cũng như giữ cho các triệu chứng buồn nôn và nôn không trở nên tồi tệ hơn. Trường hợp ốm nghén nặng có thể cần nhập viện điều trị ngừng nôn mửa và phục hồi chất lỏng trong cơ thể.
Cần làm gì khi bị buồn nôn và nôn trong thai kỳ?
Thực hiện những thay đổi nhỏ trong chế độ ăn uống và lối sống có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn khi mang thai hiệu quả, chẳng hạn như: (4)
1. Thay đổi chế độ ăn uống khi bị ốm nghén
- Hãy chuẩn bị một ít bánh quy giòn hoặc bánh mì nướng để ở đầu giường, ăn ngay vào buổi sáng khi vừa thức dậy để giúp làm dịu dạ dày.
- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì 3 bữa lớn.
- Không bỏ bữa.
- Tránh thức ăn cay và nhiều chất béo.
- Nên ăn thức ăn nhạt, ăn đồ nhẹ bổ dưỡng.
- Uống nhiều nước.
- Tránh đồ uống chứa caffein.
- Pha trà với gừng hoặc ngậm kẹo gừng.
- Luôn mang theo bên mình túi đồ ăn nhẹ khi đi ra ngoài.
2. Thay đổi lối sống khi bị ốm nghén
- Uống vitamin dành cho bà bầu cùng với đồ ăn nhẹ.
- Nếu vitamin bầu có chứa sắt, hãy uống trước khi đi ngủ. Tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn loại vitamin phù hợp và được hướng dẫn cách uống thuốc đúng, hiệu quả.
- Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi.
- Giữ phòng thông thoáng.
- Ngửi những mùi hương tươi mát, dễ chịu như cam, chanh hoặc bạc hà.
- Tránh xa các mùi hôi khó chịu có thể gây buồn nôn.
- Không nằm xuống sau khi ăn.
- Súc miệng sau khi nôn để giúp bảo vệ răng.
3. Tham khảo ý kiến bác sĩ
Nếu những thay đổi trong chế độ ăn uống và lối sống không thể cải thiện cảm giác buồn nôn ở cổ họng khi mang thai, mẹ bầu hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn giải pháp phù hợp.
Bác sĩ sẽ xác định triệu chứng là do ốm nghén khi mang thai hay do nguyên nhân y tế nào khác. Nếu các nguyên nhân khác được loại trừ, bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị bằng thuốc chống nôn. Tuy nhiên, nếu tình trạng ốm nghén nặng vượt tầm kiểm soát có thể cần nhập viện để truyền chất dinh dưỡng và chất lỏng qua đường tĩnh mạch. Điều quan trọng là đảm bảo cho mẹ và thai nhi đều nhận đủ các chất dinh dưỡng cần thiết.
Mẹ bầu cần ghi nhớ rằng, việc sử dụng thuốc trong thai kỳ cần có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào.
Có thể thấy, buồn nôn và nôn khi mang thai là triệu chứng phổ biến trong thai kỳ, nhưng không phải vì thế mà mẹ bầu xem thường triệu chứng này. Ốm nghén nặng có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng sức khỏe mẹ và thai nhi nếu không được can thiệp kịp thời và hiệu quả.
Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia - bác sĩ giỏi chuyên môn giàu kinh nghiệm sẵn sàng đồng hành cùng mẹ trong suốt quá trình theo dõi và chăm sóc thai kỳ, phát hiện sớm các vấn đề nếu có để can thiệp kịp thời và hiệu quả, đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh, sinh nở an toàn, mẹ tròn con vuông.
Để đặt hẹn thăm khám và tư vấn với các chuyên gia - bác sĩ Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, mẹ vui lòng liên hệ đến:
Hy vọng qua bài viết này mẹ đã biết cảm giác buồn nôn khi mang thai như thế nào. Nếu tình trạng buồn nôn khi mang thai khiến mẹ bất an hay lo lắng, đừng ngần ngại đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ tư vấn và cho lời khuyên hữu ích!