Lời nói đầu: Từ các giáo viên bộ môn văn cấp 3 cho tới giảng viên đại học đều dặn mình đừng có làm phức tạp nội dung ý nghĩa câu chữ nữa, suy nghĩ đơn giản đi, nên mình quyết định phân tích quá đà bài hát này theo ý hiểu của mình, vì mình thích vậy.
Bối cảnh: Taylor Swift, cô ca sĩ hội chợ với hai siêu phẩm tỉ views “ME!” và “You Need to Calm Down” gần đây, từng bị chỉ trích khá nhiều vì không lên tiếng về các vấn đề chính trị, đặc biệt trong giai đoạn bầu cử kinh hoàng năm 2016.
Phản ứng của Swifties khi MV “ME!” đạt 1 tỷ views ngày đầu
Trong buổi phỏng vấn với tạp chí Vogue tháng 9 vừa rồi, Taylor cũng đã chia sẻ lý do vì sao mình không lên tiếng trong khoảng thời gian nhạy cảm như vậy, mình xin phép tạm dịch:
“Trong đợt bầu cử 2016, Đảng đối lập (Đảng Cộng hoà) đã lên án chỉ trích việc người nổi tiếng ủng hộ một ứng cử viên nào đó. Trump luôn miệng nói rằng ‘Tôi sẽ vì nhân dân, vì chính các bạn. Tôi quan tâm tới người dân của mình.’ Lúc đó tôi biết, nếu mình lên tiếng ủng hộ Đảng Dân chủ thì tình hình sẽ còn tệ hơn.”
Taylor cũng chỉ ra điểm giống nhau giữa mình và Hillary: Cả hai đều được cho là mưu mô và dối trá. Mọi người cũng biết trước đó vài tháng thì ai là người dính phải drama ghi âm cuộc gọi và bị cả thế giới tẩy chay cùng hashtag #TaylorSwiftIsOverParty và quăng emoji rắn vào mặt rồi ha? Nếu Taylor lúc đó lên tiếng ủng hộ Hillary, liệu Taylor “sẽ làm mọi người tin tưởng hay quay lưng lại với Hillary?”
Tua nhanh hai năm sau đó, Taylor bắt đầu lên tiếng về chính trị lần đầu tiên vào năm 2018 và hé lộ rằng album “Lover” sắp tới sẽ có những bài hát mang hơi hướm chính trị.
Và “Miss Americana & the Heartbreak Prince”, bài hát số 7 của album chính là một trong số đó.
Ngoài lề: Thường khi nghe nhạc Taylor thì mọi người có thể đoán được luôn bài hát này được viết về ai, câu chuyện đằng sau đó là gì. Nhưng với bài này thì không, mình khá khó hiểu vì sao Taylor lại lấy bối cảnh trung học mà chỉ lờ mờ nhận ra được không khí tăm tối của bài hát thôi. Dĩ nhiên do có quá nhiều câu hỏi nên mình đã quyết định giở lời ra nghiên cứu và có vài phân tích nho nhỏ như sau (có tham khảo qua một số bài báo).
Bài hát có thể hiểu ở 3 tầng nghĩa: Câu chuyện tình trong bối cảnh trường trung học/Mối tình của Taylor và Joe khi Taylor bị tẩy chay vào năm 2016/Cảm xúc của Taylor về cuộc bầu cử 2016.
Mình sẽ chú trọng vào phân tích hai tầng nghĩa sau, vì mình nghĩ mọi người chỉ cần nhắm mắt, nghe nhạc, tưởng tượng đây là một bộ phim thì có thể hình dung ra tầng nghĩa chuyện tình trung học rồi. Thực sự mình rất thích việc Taylor lồng ghép chính trị vào bối cảnh trường học, một phần vừa gợi nhắc lại câu “Honey, life is just a classroom” của “New Romantics”, vừa làm mình nhớ tới series “The Society” trên Netflix, nói về việc một lũ trẻ con cấp 3 phải tự sinh tồn bằng cách lập ra một thể chế chính trị mới ra sao.
Đầu tiên, về tên của bài hát, “Miss Americana & the Heartbreak Prince” thực sự là một cách đặt tên lạ so với phong cách thường ngày của Taylor. “Miss Americana” ở đây là Taylor Swift, còn “the Hearbreak Prince” là Joe Alwyn. Cũng khá dễ hiểu khi bắt đầu mối quan hệ, cả hai đều chơi đùa nhau và Taylor đã đổ trước, khiến cho khoảng thời gian đầu Taylor cảm thấy rất tự ti và đắn đo (Alexa, play “Delicate”, “Cruel Summer”, “I Think He Knows”.) Tuy nhiên, xét theo lớp nghĩa chính trị, thì “the Heartbreak Prince” ở đây có thể là giấc mơ Mỹ của Taylor. Một ánh hào quang màu hồng nay lộ nguyên bản chất, làm cô ngỡ ngàng và thất vọng.
You know I adore you, I’m crazier for you Than I was at 16, lost in a film scene Waving homecoming queens, marching band playing I’m lost in the lights
Xuyên suốt bài hát, có thể thấy việc Taylor cố tình lồng ghép khá nhiều hình ảnh tiêu biểu của trường cấp 3, với “homecoming queens”, với “marching band”. Ngoài việc tạo ra một bối cảnh trường trung học, Taylor còn đang gợi nhắc tới quá khứ hát “Crazier” cùng với mái tóc dài xoăn, một tay ôm đàn ghi-ta, một tay viết tình ca (một hình ảnh đồng quê quen thuộc của cô trước khi quẩy EDM giật sàn với “I Knew You Were Trouble”). Dễ thấy việc Taylor kể lại thời gian đầu bước vào nghề (at 16), khi mà cô nhanh chóng bị choáng ngợp bởi ánh hào quang của sự nổi tiếng (I’m lost in the lights) cùng một cuộc sống như phim (lost in a film scene). Đây có phải một gợi ý về phim “Hannah Montana: The Movie”?
Taylor cùng hình ảnh đội trống biểu tượng của nước Mỹ
Tuy vậy, những hình ảnh Taylor nhắc tới ở trên, cũng chính là những biểu tượng của văn hoá Mỹ, và chính Taylor đã lạc vào lối suy nghĩ màu hồng ấy: một tình yêu nước mù quáng (lost in the lights). Ai cũng biết Taylor nổi tiếng với những bữa tiệc Quốc khánh mùng 4 tháng 7 hoành tráng, với những bộ trang phục cờ Mỹ đầy tự hào. Và chính những biểu tượng đó đã đi cùng với Taylor trong suốt những năm tháng tạo nên tên tuổi của cô. Cũng dễ hiểu thôi, Taylor vốn sống một cuộc sống như mơ (lost in a film scene) của một người da trắng giàu có mà.
#TaylorSquad tại Tiệc Quốc khánh Mỹ của Taylor
American glory faded before me Now I’m feeling hopeless, ripped up my prom dress Running through rose thorns, I saw the scoreboard And ran for my life (Ah)
Năm 2016, năm của sự tuyệt vọng (Now I’m feeling hopeless). Danh tiếng của Taylor Swift chạm đáy cùng khi mọi người tẩy chay cô bằng những emoji rắn tràn ngập các mạng xã hội (cảm ơn vì đã làm nguồn cảm hứng của “reputation”, dù em nó bị Grammys ghẻ lạnh). Đó cũng chính là khi ánh hào quang vụt tắt trước mắt Taylor (glory faded before me), khiến cho chiếc váy dạ hội của cô, đồng thời là biểu tượng cho danh hiệu “America’s Sweetheart”, không còn nguyên vẹn nữa (ripped up my prom dress). Hình ảnh “rose thorns” có lẽ ám chỉ một cuộc sống nhìn ngoài thì hào nhoáng mà bên trong đầy gai góc, khi Taylor phải chịu đau đớn khi thấy những tweets, những comments đầy tính #CancelCulture, khiến cô muốn bỏ chạy (ran for my life), tránh xa mọi truyền thông để lui vào bóng tối, lui vào căn gác xép bé nhỏ của mình.
Cùng lúc đó, “American glory”, ánh hào quang về một đất nước Mỹ như mơ sụp đổ ngay trước mắt Taylor, khiến cho một lần nữa, biểu tượng của văn hóa Mỹ với chiếc váy dạ hội cũng theo đó mà sứt mẻ. Giây phút cô nhìn thấy “scoreboard”, một hình ảnh biểu trưng của môn bóng bầu dục, hay còn là một ẩn dụ cho kết quả của cuộc bầu cử năm 2016, cô đã bỏ chạy. Kể từ năm 2017, Taylor không còn tổ chức tiệc Quốc khánh nữa.
No cameras catch my pageant smile I counted days, I counted miles To see you there, to see you there It’s been a long time coming, but
Tránh xa những con mắt soi mói của truyền thông, của anti-fans, Taylor đếm từng ngày để có thể trở lại, để gặp những người cô yêu quý.
It’s you and me, that’s my whole world They whisper in the hallway, “She’s a bad, bad girl” (Okay) The whole school is rolling fake dice You play stupid games, you win stupid prizes It’s you and me, there’s nothing like this Miss Americana and The Heartbreak Prince (Okay) We’re so sad, we paint the town blue Voted most likely to run away with you
Taylor vốn là một người lãng mạn, và câu đầu tiên của điệp khúc đã thể hiện rõ điều đó: Cô chỉ cần Joe bên mình, và đó đã là cả thế giới đối với cô ấy rồi. Kể cả khi mọi người có nói cô ấy là “bad, bad girl” bao nhiêu lần đi chăng nữa. “Rolling fake dice” có thể hiểu là một trò chơi đã được dàn dựng sẵn, nhưng mọi người vẫn lao đầu vào chơi, để rồi nhận lại những điều cũng ngu ngốc không kém (vừa ám chỉ việc mind-twist của gia đình Kim - Kanye, vừaám chỉ việc mọi người vốn coi Trump là một trò đùa, và nhìn xem, chính trị Mỹ đã bao giờ bất ổn như thế này?). Ngoài ra, như mình đã nhắc tới ở đầu bài, Hillary cũng luôn bị chỉ trích là một người hiểm ác, là một “nasty woman” trong suốt quá trình tham gia tranh cử của mình. “Paint the town blue” là một sự chơi chữ từ cụm “paint the town red”, một thành ngữ về việc ăn mừng chiến thắng bằng cách hò reo khắp mọi nơi. Ở đây, Taylor đã sử dụng từ “blue”, vừa thể hiện nỗi buồn, vừa nhắc tới màu của Đảng Dân chủ, như muốn nhắn nhủ rằng, rồi mọi chuyện cũng sẽ ổn thôi, sắc đỏ của Đảng Cộng hòa sẽ không tồn tại mãi đâu. Điều mình thích nhất ở đoạn này chính là khẩu hiệu “Okay” của các cổ động viên, một hình ảnh ẩn dụ nữa về văn hóa Mỹ.
My team is losing, battered and bruising I see the high fives between the bad guys Leave with my head hung, you are the only one Who seems to care
Đây chính là đoạn làm mình nhận ra hàm ý chính trị trong bài hát. “Team” của Taylor trở nên yếu thế và mất dần sự tin tưởng, trong khi những kẻ xấu, những kẻ theo phe Cộng hòa đang ăn mừng bằng cách đập tay đắc thắng. “Bad guys” ở đây cũng có thể ám chỉ nhà Kim - Kanye, sau khi đã “lật tẩy” được Taylor, khiến cô phải cúi đầu, không có một ai để dựa vào ngoài Joe.
Lần đầu tiên Taylor Swift công khai quan điểm chính trị của mình
American stories burning before me I’m feeling helpless, the damsels are depressed Boys will be boys then, where are the wise men? Darling, I’m scared (Ah)
Phong trào #MeToo được nhắc lại ở đây. “Boys will be boys”, câu nói này có quen thuộc không, khi đây chính là một trong những vũ khí ngôn từ kinh điển nhất được sử dụng bởi những người phân biệt giới tính? Xét theo khía cạnh chính trị, đây cũng chính là điều Taylor muốn thay mặt những người phụ nữ gửi tới Trump, một người đã từng coi hành động “grab them by the pussy” chỉ đơn giản là những gì bọn con trai hay bàn tán (nguyên bản: boy locker room talk) thôi mà. Ở đây, “damsels” không còn “in distress” nữa (thành ngữ chỉ về những nhân vật nữ yếu đuối, cần được đàn ông bảo vệ), mà họ “depressed” bởi những người đàn ông như Trump, như Kanye. Nếu như tư tưởng “con trai ấy mà” (boys will be boys) vẫn còn, thì những người đàn ông trưởng thành (wise men) đâu hết rồi?
Đứng trước những sự sụp đổ của một đất nước tự do và dân chủ, của những giấc mơ Mỹ nay đã bị thiêu tàn như vậy (American stories burning before me), Taylor chỉ có thể thốt lên “Darling, I’m scared.”
No cameras catch my muffled cries I counted days, I counted miles To see you there, to see you there And now the storm is coming, but
Chính vì việc tránh xa truyền thông càng làm cho mọi người công kích và phỉ báng Taylor vì đã giữ im lặng trong giai đoạn này, nên dĩ nhiên, không ai thấy được cô ấy tuyệt vọng vì kết quả của cuộc bầu cử ra sao (no cameras catch my muffled cries). Vì Taylor biết, trước mặt mình sẽ là một cơn bão của chính trị (now the storm is coming).
And I don’t want you to (Go), I don’t really wanna (Fight) ‘Cause nobody’s gonna (Win), I think you should come home And I don’t want you to (Go), I don’t really wanna (Fight) ‘Cause nobody’s gonna (Win), I think you should come home And I don’t want you to (Go), I don’t really wanna (Fight) ‘Cause nobody’s gonna (Win), just thought you should know And I’ll never let you (Go) ’cause I know this is a (Fight) That someday we’re gonna (Win)
Taylor vốn không phải một người lớn tiếng về chính trị. Đoạn bridge này cũng đã thể hiện rõ điều đó, cô mong những giá trị Mỹ sẽ không biến mất, nhưng không hề muốn phải chiến tranh chính trị như bây giờ, vì cuối cùng, sẽ chẳng có ai thắng cả. Một lần nữa, những khẩu hiệu thường được sử dụng bởi các cổ động viên như “Go! Fight! Win!” lại được sử dụng (văn hoá Mỹ). Cái tài tình ở đây, là nếu như không để ý, người nghe sẽ không thể nhận ra sự biến chuyển từ sự sợ hãi trong ba câu đầu đã trở thành một cái gì đó tích cực hơn, dường như là một tia hy vọng Taylor mở ra ở câu cuối. Cũng với ba từ “Go! Fight! Win!”, Taylor biết rằng đây là một cuộc chiến, và rồi cuối cùng, công lý sẽ được phục hồi, nhân quyền sẽ lại được đề cao, và những giá trị Mỹ mà Taylor hằng theo đuổi rồi cũng sẽ trở lại.
Đôi lời kết: Taylor là một người viết nhạc tài ba, và Taylor giỏi nhất trong việc truyền tải những gì mình muốn nói qua lời bài hát. Thật sự càng đọc, mình càng thấy phục vì cách Taylor đặt hai sự kiện quan trọng của đời mình cạnh nhau và viết ra một bài hát nhiều tầng lớp như vậy.
Mình hiểu vì sao tới giờ Taylor mới lên tiếng vì chính trị. Nhưng rõ ràng Taylor đã hơn một lần thể hiện sự ủng hộ của mình với cộng đồng LGBTQ, kể từ lúc Taylor mới nhảy sang pop rồi. Mọi người không hiểu mình đã vui như nào khi nghe được câu “And you can want who you want, boys and boys and girls and girls” trong “Welcome to New York” đâu. Nên khi nghe “You Need to Calm Down”, dù MV còn vài chỗ vụng về, mình vẫn cảm kích vì Taylor đã dũng cảm “come out” là một người ủng hộ với bộ phận fans đồng quê của mình, và hơn hết, đã cho những người hâm mộ là LGBTQ của mình thấy được họ quan trọng như thế nào. Đúng là 2019 rồi, mọi người mong chờ nhiều hơn từ một người như Taylor phải có trách nhiệm hơn với sức ảnh hưởng của mình. Nhưng sau tất cả, mình vẫn tự hào về Taylor. Mỗi người đều trưởng thành theo một cách khác nhau, và họ sẽ hiểu hơn những vấn đề mà bản thân hộ phải trải qua nhiều hơn. Thử tượng tượng bạn lớn lên và thành công từ nhạc đồng quê, nơi mà hơn nửa số người hâm mộ của bạn là người da trắng dị tính, bạn sẽ không phải suy nghĩ quá nhiều về những đặc quyền mà mình đang có, nên rất khó để trách nếu trước giờ Taylor không quá “rõ ràng” ủng hộ LGBTQ. Mình vui vì Taylor đã quyết định cởi mở hơn về chính trị, vì 2020 sắp tới xem ra sẽ là một năm máu lửa tiếp theo của bầu cử nước Mỹ đây. Cho tới lúc đó, hãy cùng stream “Miss Americana & the Heartbreak Prince” nào, vì chắc chắn đây sẽ lại trở thành con ghẻ giống “I Did Something Bad” và “Getaway Car” thôi.