Con đường truyền nhiễm sán chó
Sán dây chó (còn gọi là sán chó, sán dải chó, sán dây bọ chét, sán dây dưa chuột, sán dây hai lỗ) có tên khoa học là Dipylidium Caninum, là một loại sán thường ký sinh ở chó và mèo. Loài sán này cũng có thể tìm thấy ở người, nhất là trẻ em. Sán chó thường ký sinh trong ruột non của chó nhiễm bệnh. Những đốt sán già chứa trứng đứt ra thành từng đốt hoặc từng đoạn ngắn rồi tự di chuyển ra môi trường bên ngoài theo đường hậu môn hoặc theo phân chó. Mỗi đốt sán sẽ phóng thích trứng ra môi trường, dính vào lông chó hay hậu môn.
Chó thường có thói quen liếm khắp cơ thể, liếm vật dụng sinh hoạt hàng ngày và cơ thể con người, nên trứng sán vô tình phát tán khắp nơi.
Người bị nhiễm sán dải chó thì bệnh thường phát triển âm thầm, không có dấu hiệu đặc trưng, nên thường khó phát hiện, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm khác. Tuy vậy, nếu để ý có thể có các biểu hiện sau.
Các dấu hiệu nhiễm sán chó
- Giảm cân đột ngột
Người bị nhiễm sán chó rất dễ bị giảm cân bất thường, vì ấu trùng ký sinh trong thân thể và lấy đi 1 lượng lớn chất dinh dưỡng mà thân thể nạp vào mỗi ngày để chúng sinh sống. Chính vì bị thiếu hụt hàm lượng dinh dưỡng nên dù duy trì chế độ ăn uống như thông thường thì người bệnh vẫn bị sụt cân.
Bệnh sán dây chó thường phát triển âm thầm trong cơ thể.
- Rối loạn tiêu hóa không rõ nguyên nhân
Nếu như vẫn duy trì chế độ ăn nhiều chất xơ nhưng vẫn thường xuyên bị táo bón thì đây có thể là 1 dấu hiệu nhiễm sán chó. Sự xuất hiện của sán chó dễ làm cho ruột bị kích ứng và sinh ra hiện tượng rối loạn tiêu hóa, gây giảm lượng nước hấp thụ vào thân thể, kết quả là bị táo bón.
Trên thực tế ghi nhận, dấu hiệu nhiễm sán chó rất dễ nhận biết bằng cách rối loạn tiêu hóa. Người bệnh thường xuyên bị chướng bụng, tiêu chảy, đầy hơi mà không tìm ra lý do, nếu gặp phải các triệu chứng ấy thì cũng nên cảnh giác trước nguy cơ nhiễm sán chó. Đặc biệt, điều này càng dễ xảy ra nếu như trước đấy bạn mới đi du lịch hoặc sống ở nơi có điều kiện môi trường ô nhiễm, không đảm bảo vệ sinh.
- Không có cảm giác đói hoặc ăn không thấy no
Việc ấu trùng sán chó sống ký sinh trong thân thể có thể gây ra cảm giác rất đói mặc dù vừa mới ăn xong hoặc dù không ăn gì vẫn thấy no bụng. Nó chính là kết quả của việc ấu trùng lấy hết chất dinh dưỡng trong nguồn thực phẩm vừa được đưa vào thân thể. Tuy nhiên, chúng cũng gây đầy hơi nên người bệnh sẽ có cảm giác bụng no căng.
- Chóng mặt, uể oải, thân thể mệt mỏi
Đây cũng là một trong những dấu hiệu nhiễm sán chó, vì ấu trùng đã lấy hết dinh dưỡng từ thức ăn, gây ra cảm giác đói bụng và suy giảm năng lượng cho việc duy trì các hoạt động trong ngày. Càng kéo dài tình trạng này thì thân thể càng dễ suy kiệt, luôn thấy mệt và yếu dù chỉ làm những hoạt động nhẹ nhàng, thậm chí có người chỉ muốn ngủ mà không muốn làm gì hết.
- Thiếu máu, thiếu sắt khiến da nhợt nhạt
Sắc tố của da và mắt của người bị sán chó dễ biến đổi theo chiều hướng nhợt nhạt hơn. Đây là kết quả của việc ấu trùng hút máu để lớn lên và làm cho thân thể bị thiếu sắt. Giả dụ nếu thấy da và mắt bỗng nhiên lợt lạt, xanh xao, mỏi mệt, khả năng tập trung kém, nhịp tim nhanh hơn bình thường... thì có thể đó là dấu hiệu đã bị nhiễm sán chó.
Nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy khắp người là dấu hiệu đã bị nhiễm sán chó, do ấu trùng tiết độc tố vào máu.
- Buồn nôn, nôn và đau bụng
Sán chó có thể làm người bệnh có cảm giác buồn nôn, bị nôn sẽ cảm thấy đau bụng, vì chức năng của các ống trong thành ruột bị ngắt quãng. Do tắc nghẽn ruột nên tùy theo từng trường hợp cụ thể mà người bệnh có thể sẽ bị đau bụng ở những mức độ nặng, nhẹ khác nhau. Cơn đau bụng do sán chó thường xuất hiện ở phần trên bao tử.
- Ngứa da
Ngứa dai dẳng là dấu hiệu nhiễm sán chó do ấu trùng tiết độc tố vào máu. Khi ấy người bệnh sẽ bị nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy khắp người hoặc ở khu vực mà ký sinh trùng đang ẩn núp. Nhiều trường hợp bị ngứa nghiêm trọng về đêm và ngứa ở hậu môn.
Những dấu hiệu nhiễm sán chó trên đây không phải đều xảy ra ở mọi trường hợp mắc bệnh. Tùy vào tình trạng sức khỏe của từng người mà mức độ xuất hiện dấu hiệu bệnh có sự khác nhau. Nếu thấy những hiện tượng như đã chia sẻ ở trên hoặc bị ngứa kéo dài, thường xuyên tái phát, đã nghỉ ngơi và uống thuốc giảm đau, thuốc dị ứng nhưng bệnh không có dấu hiệu thuyên giảm thì nên tới bác sĩ chuyên khoa để làm xét nghiệm chẩn đoán và có biện pháp điều trị càng sớm càng tốt.
Tóm lại: Bệnh sán dây chó phát triển âm thầm trong cơ thể, không có dấu hiệu đặc trưng nên thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh sán chó sẽ gây ra nhiều biến chứng như: Mệt mỏi thường xuyên, giảm cân, tiêu chảy, ngứa xung quanh hậu môn, động kinh, suy nhược, thiếu máu, rối loạn tiêu hóa, dị ứng… Vì vậy, khi có biểu hiện nghi ngờ thì cần tới cơ sở y tế để được thăm khám cụ thể.
BS Lê Thị Hằng