Bệnh đau mắt đỏ: Dấu hiệu, nguyên nhân và lưu ý cần biết

Dịch đau mắt đỏ (viêm kết mạc) năm 2023 chủ yếu do Coxsackievirus A24, human Adenovirus 54 và 37 gây ra. 8 tháng đầu năm 2023, TP.HCM ghi nhận tới 63.309 ca bệnh đau mắt đỏ, tăng 15,38% so với cùng kỳ năm 2022. Đáng báo động khi đến 1.001 ca có biến chứng viêm giác mạc, loét giác mạc, suy giảm thị lực, bội nhiễm,…[1] Vậy dấu hiệu, nguyên nhân và các lưu ý cần biết bệnh đau mắt đỏ là gì? Hiểu được triệu chứng bệnh mắt đỏ sẽ giúp bạn nhận biết và nắm được một số cách phòng ngừa bệnh trong tình trạng bùng dịch hiện nay.

Bệnh đau mắt đỏ là gì?

Bệnh đau mắt đỏ (hay viêm kết mạc) là tình trạng mô trong suốt lót bề mặt bên trong mí mắt và lớp phủ bên ngoài mắt bị viêm đỏ. Người bệnh có thể bị đau mắt đỏ ở một hoặc cả hai mắt do virus, vi khuẩn, chất gây dị ứng và nhiều nguyên nhân khác gây ra.

Khi bị bệnh đau mắt đỏ, phần tròng trắng (bề mặt nhãn cầu) của người bệnh có màu hồng nhạt hoặc hơi đỏ, mí mắt sưng húp và rủ xuống. Mắt bị viêm có chất lỏng chảy ra hoặc đóng vảy trên lông mi hoặc mí mặt.

Đau mắt đỏ xảy ra ở mọi đối tượng gồm trẻ em, người trưởng thành, người già. Bệnh này xảy ra quanh năm, rất dễ lây và lan rộng thành dịch nhất vào khoảng thời gian chuyển từ mùa hè sang mùa thu.

Phân loại đau mắt đỏ

1. Đau mắt đỏ do virus và vi khuẩn

Triệu chứng bệnh đau mắt đỏ có thể xảy ra kèm theo cảm lạnh hoặc các triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp như đau họng. Đau mắt đỏ do virus và vi khuẩn thường bắt đầu đỏ ở 1 bên mắt rồi lây sang mắt còn lại trong vòng vài ngày. Mắt bị đỏ chảy ra dịch nước, không đặc có thể làm mí mắt dính vào nhau và bệnh đau mắt đỏ rất dễ lây thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với dịch chảy ra từ mắt của người bệnh. Đôi khi, đau mắt đỏ cũng kèm theo nhiễm trùng tai. [2]

2. Đau mắt đỏ dị ứng

Cơ thể phản ứng với các chất gây dị ứng như phấn hoa hoặc các chất gây dị ứng. Đỏ mắt do dị ứng không lây nhiễm, thường cả hai mắt đều đỏ, ngứa dữ dội, chảy nước mắt, viêm mắt và kèm theo các triệu chứng dị ứng khác như ngứa mũi, hắt hơi, ngứa họng hoặc hen suyễn.

3. Đau mắt đỏ do kích ứng

Hóa chất hoặc vật lạ vào mắt gây kích ứng, chảy nước mắt và tiết dịch nhầy. Tình trạng này thường hết khoảng trong vòng một ngày. Nếu mắt không có dấu hiệu thuyên giảm, mắt có thể vẫn còn dị vật trong mắt hoặc người bệnh bị xước giác mạc, màng che nhãn cầu (kết mạc).

Nguyên nhân gây bệnh đau mắt đỏ là gì?

• Nhiễm khuẩn: một số vi khuẩn phổ biến gây viêm kết mạc, bao gồm: Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumonia và Pseudomonas aeruginosa. [3]
• Nhiễm virus: virus là nguyên nhân phổ biến gây đau mắt đỏ. Hầu hết bệnh do adenovirus gây ra. Ngoài ra, bệnh do một số virus khác gây ra chẳng hạn như các loại virus Corona, simplex virus và varicella-zoster virus. [4]
• Dị ứng: điều này xảy ra do nấm mốc, phấn hoa hoặc các chất khác khiến người bệnh dị ứng. Lúc này, cơ thể tạo ra kháng thể immunoglobulin E kích hoạt các tế bào đặc biệt trong màng nhầy của mắt và đường thở giải phóng các chất gây viêm, bao gồm histamine. Khi cơ thể giải phóng histamine sẽ xuất hiện một số triệu chứng dị ứng như đau mắt đỏ.
• Hóa chất bắn vào mắt: bệnh có thể do dầu gội, mỹ phẩm, khói hoặc chất clo trong hồ bơi tác động hoặc bắn vào mắt và gây đỏ. Hơn nữa, việc vệ sinh mắt để rửa sạch hoạt chất có thể khiến mắt đỏ và kích ứng.
• Dị vật trong mắt: trong sinh hoạt hàng ngày đôi khi người bệnh viêm kết mạc do bụi bẩn vướng trong mắt gây ra.
• Dùng kính áp tròng: đây có thể là nguồn lây bệnh vì tiếp xúc trực tiếp với mắt. Nếu bạn không vệ sinh kính áp tròng đúng cách, nguyên nhân gây đau mắt đỏ có thể lây nhiễm với mắt của mình. Với người bệnh đau mắt đỏ, đeo kính áp tròng thường xuyên sẽ khiến tình trạng nhiễm trùng ở mắt trở nên trầm trọng hơn, thậm chí có thể gây hỏng mắt.
• Tiếp xúc với người đang bị đau mắt đỏ khác: tay bạn có thể ẩn chứa các tác nhân gây đau mắt đỏ. Vì vậy, bạn hãy rửa tay sạch sẽ và tuyệt đối không được chạm vào mắt nếu chưa vệ sinh tay.

Con đường lây bệnh mắt đỏ là gì?

Đau mắt đỏ lây lan thông qua:

• Tiếp xúc gần như bắt tay, chạm với người bị nhậm mắt (đau mắt đỏ). Khi đó, virus và vi khuẩn di chuyển từ tay người bệnh sang tay bạn và chạm vào mắt.
• Việc chạm vào các bề mặt bị nhiễm khuẩn hoặc virus sau đó chạm vào mắt.
• Dùng đồ trang điểm mắt cũ hoặc dùng chung đồ trang điểm nhiễm vi khuẩn hoặc virus.
• Quan hệ tình dục, bệnh đau mắt đỏ do bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) lây lan khi bạn chạm vào tinh dịch hoặc dịch âm đạo bị nhiễm trùng và sau đó chạm vào mắt.

Dấu hiệu đau mắt đỏ (viêm kết mạc) thường gặp là gì?

• Đỏ mắt: đây là triệu chứng đau mắt đỏ điển hình. Bệnh nếu được điều trị kịp thời sẽ ít gây biến chứng nghiêm trọng làm tổn thương mắt hay ảnh hưởng đến thị lực.
• Ngứa hoặc cộm ở mắt: người bệnh sẽ cảm thấy ngứa, nóng rát hoặc khó chịu ở mắt như có vật gì kẹt bên trong mắt. Các triệu chứng bắt đầu ở một mắt và vài ngày sau sẽ lan sang mắt còn lại.
• Tiết nhiều dịch ở mắt: Biểu hiện đau mắt đỏ khác là nước mắt chảy nhiều thường thấy ở người bị đau mắt đỏ do virus hoặc dị ứng. Đau mắt đỏ do vi khuẩn sẽ tiết dịch mủ màu vàng xanh.
• Nhạy cảm với ánh sáng: người bệnh có thể nhạy cảm nhẹ với ánh sáng. Hơn nữa, người bệnh có thể xuất hiện một số triệu chứng nghiêm trọng như đau mắt dữ dội, suy giảm thị lực, nhạy cảm với ánh sáng,… có thể do nhiễm trùng nặng, lan ra ngoài kết mạc và viêm bên trong mắt. Nếu người bệnh thấy xuất hiện những triệu chứng này, hãy gặp bác sĩ để điều trị kịp thời.
• Đóng màng, ghèn sau khi thức dậy: mắt tiết dịch và tích tụ lúc ngủ khiến hai mí dính nhau khi thức dậy.
• Chảy nước mắt: người bệnh thường chảy nhiều nước mắt hơn nếu đau mắt đỏ do virus hoặc dị ứng.

Những biến chứng của đau mắt đỏ bạn cần biết

Viêm kết mạc thường lành tính, ít gây biến chứng. Tuy nhiên, nếu người bệnh chủ quan không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ảnh hưởng đến giác mạc làm giảm thị lực. Hơn nữa, đau mắt đỏ có thể gây ra một số biến chứng khác nếu bệnh kéo dài hoặc điều trị không đúng cách. Với trẻ em và người lớn, bệnh gây viêm, loét giác mạc và thậm chí dẫn đến mù lòa.

Vì vậy, người bệnh hãy đến bác sĩ chuyên khoa Mắt ngay khi có dấu hiệu đau mắt đỏ hoặc các triệu chứng bất thường khác như mắt bị đỏ, đau, nhức, cộm,… để được chẩn đoán sớm và thực hiện một số biện pháp phòng ngừa nhất định hạn chế tình trạng lây bệnh.

Bệnh đau mắt đỏ rất dễ nhầm lẫn với một số bệnh khác

Triệu chứng đau mắt đỏ rất dễ nhầm lẫn một số bệnh về mắt khác, cụ thể:

• Đau mắt đỏ (nhậm mắt) là tình trạng viêm lớp lót bên trong mí mắt và lớp phủ bên ngoài mắt. Bệnh do virus, vi khuẩn, chất gây dị ứng và các nguyên nhân khác. Hơn nữa, đau mắt đỏ không gây nổi mụn ở mí mắt hoặc xung quanh mắt.
• Lẹo mắt là vết sưng đỏ, đau đớn hình thành trên hoặc bên trong mí mắt gần mép lông mi. Bệnh do nhiễm trùng ở tuyến dầu trên mí mắt gây ra.
• Viêm củng mạc: bệnh có triệu chứng như đau mắt, cơn đau truyền lên vùng trán, xoang và gò má. Tròng trắng có màu đỏ hồng hoặc đỏ tươi và có hạt gồ lên dưới khóe mắt.
• Viêm nội nhãn: mắt bị đỏ, đau nhức nhưng không tiết dịch nhầy (ghèn, gỉ mắt). Hơn nữa, mắt có thể sưng, sợ ánh sáng, nhìn mờ và cơ thể mệt mỏi, sốt, chán ăn và mất ngủ.
• Viêm loét giác mạc: mắt người bệnh thường cảm thấy cộm, chảy nhiều nước, nhìn mờ và thức dậy khó mở mắt.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Nếu người bệnh có triệu chứng đau mắt đỏ nếu gặp một số tình trạng như:

• Đau mắt.
• Cảm giác vật gì đó kẹt trong mắt.
• Mờ mắt.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Có nhiều chất dịch màu vàng hoặc xanh chảy ra từ mắt, đặc biệt mí mắt dính nhau vào mỗi buổi sáng lúc thức dậy. [5]
• Sốt, ớn lạnh.

Hãy đến gặp bác sĩ khoa Mắt để được khám, chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của mình. Bác sĩ có thể hỏi người bệnh một số câu hỏi để lấy thông tin cung cấp cho việc chẩn đoán bệnh như:

• Người bệnh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng khi nào?
• Các triệu chứng diễn ra liên tục hay thỉnh thoảng?
• Người bệnh có làm điều gì để cải thiện triệu chứng không?
• Người bệnh có làm gì khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn không?
• Người bệnh đang bị đau ở một mắt hay cả hai mắt?
• Người bệnh có dùng kính áp tròng không? Nếu có, người bệnh có làm sạch và thay hộp đựng kính áp tròng không?
• Người bệnh có tiếp xúc gần với ai bị đau mắt đỏ hoặc có các triệu chứng cảm lạnh hoặc cúm không?

Ngoài ra, người thường đeo kính áp tròng bị đau mắt đỏ, cần ngừng đeo ngay khi xuất hiện các triệu chứng bệnh. Nếu sau 12 - 24 giờ, các triệu chứng bệnh không thuyên giảm, người bệnh hãy đến gặp bác sĩ để đảm bảo mắt không bị nhiễm trùng nghiêm trọng hơn do dùng kính áp tròng.

Phương pháp điều trị đau mắt đỏ

Điều trị đau mắt đỏ sẽ tùy phụ thuộc vào nguyên nhân gây như vi khuẩn, virus, chất gây dị ứng hoặc một số nguyên nhân khác.

• Điều trị đau mắt đỏ do vi khuẩn: bác sĩ kê cho người bệnh thuốc kháng sinh dưới dạng thuốc nhỏ đau mắt đỏ, thuốc mỡ hoặc thuốc viên. Với thuốc mỡ, người bệnh không cần quá lo lắng việc bôi thuốc khó khăn. Thực tế, thuốc chỉ cần chạm tới lông mi đã có thể tan vào mắt.
• Điều trị đau mắt đỏ do kích ứng: nếu có thứ gì đó bay vào mắt gây kích ứng, hãy rửa mắt nhẹ nhàng với nước ấm trong 5 phút. Ngoài ra, người bệnh tránh để mắt tiếp xúc thêm với các chất gây kích ứng. Mắt sẽ hồi phục trong vòng 4 tiếng sau khi rửa sạch. Nếu không, hãy gặp ngay bác sĩ khoa Mắt để được khám, chẩn đoán và đưa ra phương án điều trị phù hợp. Đặc biệt, nếu mắt bị kích ứng do hóa chất, axit hoặc kiềm mạnh như chất rửa cống, hãy rửa mắt bằng nước sạch và đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được điều trị kịp thời và hạn chế tình trạng tổn thương mắt thấp nhất có thể.
• Điều trị đau mắt đỏ do dị ứng: bác sĩ điều trị bệnh bằng thuốc nhỏ mắt chứa thuốc kháng sinh histamine, thuốc chống viêm steroid hoặc thuốc thông mũi. Ngoài ra, người bệnh có thể tạm thời kiểm soát các triệu chứng bằng cách chườm đá lạnh lên mắt.
• Điều trị bệnh do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục: nguyên nhân gây đau mắt đỏ này thường không phổ biến nhưng tình trạng bệnh có thể nghiêm trọng. Giống như các nguyên nhân đau mắt đỏ khác, người bệnh do vi khuẩn được điều trị bằng thuốc kháng sinh và bệnh do virus gây ra sẽ điều trị bằng thuốc kháng virus. Với trẻ sơ sinh, đau mắt đỏ nghiêm trọng có thể gây giảm thị lực. Nếu người bệnh đang mang thai, em bé có thể nhiễm vi khuẩn trong khi sinh. Vì vậy, hãy dùng thuốc mỡ kháng sinh bôi lên mắt của trẻ sơ sinh để giúp ngừa bệnh đau mắt đỏ.
• Điều trị đau mắt đỏ do bệnh tự miễn: bác sĩ điều trị bệnh tiềm ẩn trong cơ thể cũng sẽ điều trị được bị nhậm mắt. Trong quá trình điều trị bệnh khác, người bệnh có thể hỏi bác sĩ cách chăm sóc và kiểm soát các triệu chứng của bệnh đau mắt đỏ để có thể cảm thấy tốt hơn.

Bị đau mắt đỏ nên ăn gì, kiêng gì?

1. Thực phẩm nên ăn

Người bị đau mắt đỏ cần có chế độ ăn uống dinh dưỡng hợp lý để tăng sức đề kháng cho đôi mắt, nhanh hồi phục và ngăn biến chứng xấu do bệnh gây ra. Một số thực phẩm giàu vitamin nên ăn, gồm:

• Vitamin A: cá, gan động vật, bí ngô, khoai lang, rau màu xanh đậm, ớt chuông xanh, cà chua, các sản phẩm từ sữa,…
• Vitamin B: trứng, thịt gà, cá hồi, gan động vật, bông cải xanh, nấm, các loại đậu, hat,…
• Vitamin C: dâu tây, ổi, cam, xoài, kiwi, đu đủ, ớt chuông, cải xanh,…
• Vitamin K: trứng, dưa chuột, cà rốt, măng, cần tây, bông cải xanh, rau xà lách,…

2. Thực phẩm nên kiêng

• Món ăn có mùi tanh: cá mè, tôm, cua, ốc,…
• Thức uống chứa chất kích thích: cà phê, rượu, bia, nước uống có gas,…
• Món ăn có tính nóng: thịt dê, ớt, tỏi,…
• Một số thực phẩm khác như: rau muống, mỡ động vật,…

Phòng ngừa bệnh đau mắt đỏ

• Hạn chế dùng tay chạm vào mắt: đừng dùng tay chạm hoặc dụi mắt bị nhiễm trùng. Hãy dùng khăn giấy lau nhẹ bên ngoài.
• Rửa tay thường xuyên: thường xuyên vệ sinh tay bằng xà phòng và nước ấm, đặc biệt trước khi ăn và dụi mắt.
• Sử dụng khăn sạch và không dùng chung khăn: giữ khăn tắm, khăn lau tách biệt với những người khác, đặc biệt người đau mắt đỏ. Ngoài ra, bạn cần giặt khăn của người bệnh đau mắt đỏ với chất tẩy rửa và nước ấm để diệt khuẩn.
• Thay vỏ gối thường xuyên: thường xuyên giặt sạch ga trải giường, vỏ gối của người bệnh đau mắt đỏ bằng nước nóng và chất tẩy rửa. Tách biệt gối người bệnh đau mắt đỏ với những người khác.
• Không dùng mỹ phẩm mắt cũ: nếu bạn từng đau mắt đỏ, mỹ phẩm mắt cũ có thể là nơi trú ẩn của các tác nhân gây bệnh đau mắt đỏ mà mắt thường không phát hiện được. Vì vậy, người bệnh sau khi điều trị khỏi, hãy bỏ hết mỹ phẩm mắt cũ. [6]
• Không dùng chung mỹ phẩm: vi khuẩn trú ngụ trên bề mặt của mỹ phẩm. Việc không dùng chung mỹ phẩm giúp người bệnh hạn chế tình trạng lây nhiễm bệnh đau mắt đỏ.

>>>Xem thêm: Nguyên nhân và cách điều trị đau mắt đỏ ở trẻ em

Câu hỏi thường gặp về đau mắt đỏ

1. Bệnh đau mắt đỏ bao lâu thì khỏi?

Nếu người bệnh bị đau mắt đỏ do vi khuẩn, tình trạng bệnh sẽ cải thiện trong vòng 1 tuần. Hãy dùng thuốc đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ ngay cả khi các biểu hiện thuyên giảm. Với đau mắt đỏ do virus, bệnh thường kéo dài từ 4 - 7 ngày, thậm chí đến 14 ngày bệnh mới khỏi hoàn toàn. [7]

2. Vì sao bệnh thường bùng phát vào mùa hè?

Dấu hiệu đau mắt đỏ thường bùng phát vào mùa hè vì:

• Khí hậu nóng ẩm cùng với tình trạng mưa đột ngột, độ ẩm không khí cao, ô nhiễm môi trường,…
• Cơ thể suy giảm hệ miễn dịch, nhạy cảm với thời tiết khiến vi khuẩn, virus tấn công nhanh và dễ dàng.
• Hoạt động ngoài trời như bơi lội, dã ngoại,… vô tình khiến virus có thể lây bệnh thông qua nước bọt, đường hô hấp, tay cầm, nắm hoặc chạm vào đồ dùng có vi khuẩn, virus gây bệnh,…

Đau mắt đỏ thường không nghiêm trọng. Người bệnh có thể điều trị và phòng ngừa đau mắt đỏ được. Nếu bạn nhận thấy có bất kỳ câu hỏi, thắc mắc hoặc xuất hiện triệu chứng nghi mắc bệnh đau mắt đỏ, hãy bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời. Khoa Mắt, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM quy tụ các bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên môn cao giúp quá trình khám, chẩn đoán và lên phác đồ điều trị phù hợp với từng tình trạng người bệnh.

Dấu hiệu đau mắt đỏ là một bệnh nhiễm trùng mắt phổ biến gây viêm các mô lót mí mắt. Thông qua bài này, mong rằng người bệnh hiểu hơn về bệnh đau mắt đỏ và biết cách nhận biết, thực hiện các bước phòng ngừa bệnh để tránh lây bệnh đau mắt đỏ cho người khác.