Lở miệng là gì? 9 nguyên nhân gây bệnh và cách phòng ngừa

Lở miệng (loét miệng, nhiệt miệng) là bệnh phổ biến tại vùng miệng, khoảng 20%-25% người từng mắc lỡ miệng ít nhất một lần trong đời. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị lỡ miệng qua chia sẻ của bác sĩ chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Lở miệng là gì?

Lở miệng là tình trạng da bị tổn thương dưới dạng lở loét, xuất hiện ở lưỡi, vòm miệng, nướu, má trong, môi trong. Lở miệng thường gây đau đớn, khó khăn trong sinh hoạt, nhưng không nguy hiểm, có thể tự lành sau khoảng 1-2 tuần mà không cần điều trị.

Tuy nhiên, nếu vết loét phát triển, gây đau nhiều ngày không lành, bạn nên đến khám tại các cơ sở y tế, bởi có thể những vết loét do một số bệnh như: lichen phẳng vùng miệng, bạch sản, nhiễm nấm, bệnh lây qua đường tình dục, ung thư miệng,… (1)

Lở miệng hay còn gọi là nhiệt miệng có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, nhưng phổ biến ở trẻ em, thanh niên và những người gặp vấn đề sức khỏe như thiếu dinh dưỡng, tiểu đường, suy giảm miễn dịch,…

9 nguyên nhân bị lở miệng thường gặp

1. Thiếu dinh dưỡng

Thiếu dinh dưỡng có thể khiến hệ miễn dịch suy yếu, dễ mắc nhiều bệnh, trong đó có lỡ miệng. Nên bổ sung đầy đủ vitamin, các chất dinh dưỡng vi lượng thông qua thực phẩm, đặc biệt vitamin C, B9, B12, kẽm, sắt,…

2. Thay đổi hormone

Sự thay đổi hormone, như phụ nữ trong các giai đoạn kinh nguyệt, mang thai hoặc mãn kinh, có thể gây rối loạn nội tiết tố. Điều này ảnh hưởng đến sức khỏe của niêm mạc miệng, khiến cho miệng dễ bị lở loét.

3. Căng thẳng, thiếu ngủ

Thiếu ngủ hay căng thẳng trong thời gian dài có thể gây suy giảm miễn dịch, rối loạn nội tiết. Do đó, căng thẳng và thiếu ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc lỡ miệng.

4. Chấn thương ở miệng

Những vết thương ở vùng miệng có thể tạo điều kiện cho lở loét ở miệng phát triển. Ví dụ như cắn nhầm vào má trong, tổn thương do ăn uống, tai nạn, thủ thuật nha khoa,… Những tổn thương này có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được chăm sóc đúng cách và gây lỡ miệng.

5. Suy yếu hệ miễn dịch

Người mắc vấn đề hay gặp bệnh gây suy yếu hệ miễn dịch như lupus, HIV, tiểu đường, thiếu vitamin,… dễ gặp phải tình trạng lỡ miệng cũng như nhiều vấn đề về da khác. Các vết lở loét cũng khó lành, dễ tiến triển nặng hơn người bình thường.

6. Nhiễm trùng

Nhiễm trùng do vi khuẩn, nấm hay virus có thể gây lở miệng. Tuy nhiên, những vết loét do nhiễm trùng thường gây nên các bệnh nghiêm trọng hơn lỡ miệng thông thường.

7. Do một số loại thuốc

Một số loại thuốc điều trị bệnh có thể tăng nguy cơ mắc lỡ miệng. Ví dụ các loại thuốc hóa trị ung thư gây độc tế bào, khiến hệ miễn dịch suy giảm, hoặc tác dụng phụ của các loại thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen.

8. Dị ứng, kích ứng

Miệng có thể lở loét do dị ứng với một số thành phần trong thực phẩm hoặc các sản phẩm chăm sóc răng miệng như kem đánh răng, nước súc miệng chứa cồn, hóa chất,… Tình trạng dị ứng, kích ứng ở vùng miệng có thể làm tăng nguy cơ lở loét vùng miệng.

9. Do đồ ăn cay nóng, axit

Việc tiêu thụ thường xuyên các loại thực phẩm cay nóng hoặc nhiều axit như ớt, cam, chanh có thể làm kích thích và tổn thương niêm mạc miệng, làm cho vết loét trở nên nghiêm trọng hơn, đặc biệt ở những người có niêm mạc miệng nhạy cảm.

Dấu hiệu lỡ miệng

Dưới đây là một số triệu chứng thường thấy ở bệnh loét hay lở miệng: (2)

• Xuất hiện vết lở loét màu vàng, trắng lớn dần trong miệng.
• Xung quanh vết loét có viền (bờ) đỏ.
• Vết loét gây đau, đặc biệt khi ăn uống, nói chuyện.
• Miệng có thể xuất hiện nhiều vết loét cùng lúc.
• Ở một số trường hợp lỡ miệng nghiêm trọng, người bệnh có thể kèm theo sốt, mệt mỏi hay sưng hạch bạch huyết.

Yếu tố nguy cơ gây lỡ miệng

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc bệnh lỡ miệng có thể kể đến như:

• Giữ vệ sinh răng miệng không tốt.
• Thường xuyên hút thuốc lá.
• Mắc bệnh tiểu đường hay các bệnh gây suy giảm miễn dịch.
• Người đang đeo các khí cụ niềng răng.
• Thường xuyên ăn các thực phẩm cay, nóng, chua, quá cứng… dễ gây tổn thương, kích ứng niêm mạc miệng.

Miệng bị lỡ ở các vị trí nào?

1. Ở môi

Vết loét thường xuất hiện ở môi trong, gây sưng đau, dễ chạm phải khi ăn uống hoặc nói chuyện, gây nhiều khó khăn trong sinh hoạt.

2. Ở lưỡi

Lưỡi là vị trí nhạy cảm, vết loét ở đây có thể làm cho việc nhai, nuốt thức ăn và nói trở nên khó khăn.

3. Ở nướu

Vị trí nướu thường ít gây khó chịu như ở lưỡi và môi. Tuy nhiên, nhiệt miệng ở nướu có thể gây khó khăn khi đánh răng.

4. Ở vòm họng

Vết loét ở vòm họng thường gây đau khi nuốt, nói hoặc ho, khó tiếp cận để bôi thuốc hơn các vị trí khác.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Lở miệng thông thường có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, bệnh có thể khiến người mắc đau đớn, khó khăn trong sinh hoạt. Việc điều trị bằng thuốc bôi hay uống có thể giúp ngăn chặn sự phát triển, giảm các triệu chứng, giúp vết loét mau lành hơn. Nếu sau khoảng 2 tuần vết loét vẫn không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn có thể tìm đến bác sĩ để thăm khám và điều trị.

Phương pháp chẩn đoán lỡ miệng

Bác sĩ thường có thể chẩn đoán thông qua khám lâm sàng dựa trên các triệu chứng của bệnh như, kích thước, màu sắc, số lượng, vị trí vết loét. Nếu lỡ miệng thường xuyên tái phát hoặc phát triển nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để tìm nguyên nhân (như tiểu đường, suy dinh dưỡng, thiếu vitamin,…).

Cách điều trị lỡ miệng

Dù đa phần bị lỡ miệng đều có thể tự khỏi mà không cần điều trị, tuy nhiên, dưới đây là một số phương pháp bác sĩ có thể dùng khi chữa nhiệt miệng:

• Thuốc gây tê tại chỗ như benzocaine.
• Nước súc miệng có chứa chất sát khuẩn như hydrogen peroxide, chlorhexidine, dexamethasone.
• Thuốc mỡ corticosteroid như fluocinonide, triamcinolone.
• Nếu thường xuyên lỡ miệng do thiếu dinh dưỡng, bác sĩ có thể kê một số loại vitamin B9, B12, C,… hay chất dinh dưỡng khác như kẽm, sắt.

Ngoài ra, khi đang mắc lỡ miệng, bạn nên:

• Hạn chế ăn các thực phẩm cay nóng hay chua.
• Súc miệng bằng nước ấm hoặc nước muối.
• Uống nhiều nước.
• Sử dụng một số loại thuốc bôi không kê đơn như Oracortia (Triamcinolon acetonid 0.1g) giúp làm dịu các triệu chứng của lỡ miệng.

Biện pháp phòng ngừa lỡ miệng

Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa bệnh lỡ miệng:

• Đánh răng đúng cách, ít nhất 2 lần mỗi ngày với bàn chải lông mềm.
• Dùng chỉ nha khoa và nước súc miệng để loại bỏ các mảng bám, thức ăn thừa.
• Cung cấp đủ lượng vitamin và các chất dinh dưỡng, ưu tiên thông qua đường ăn uống.
• Kiểm soát tốt các bệnh có thể tăng nguy cơ viêm loét da, miệng như tiểu đường.
• Không nên ăn nhiều thực phẩm cay, nóng, chua hay có thể gây kích ứng niêm mạc miệng.
• Ngủ đủ giấc và tránh để bản thân căng thẳng.

Lở miệng là bệnh phổ biến, không gây nguy hiểm và có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu xuất hiện cùng lúc nhiều vết lở loét hay tình trạng lỡ miệng kéo dài hơn 2 tuần mà không thuyên giảm, bạn nên khám tại các cơ sở y tế vì đây có thể là triệu chứng của một số bệnh khác như tay chân miệng, ung thư, bệnh lây truyền qua đường tình dục,…