Cây Bonsai là gì? Mọi điều bạn cần phải biết về cây bonsai

Cây Bonsai nhỏ bé và tinh xảo nhưng hàm chứa vẻ đẹp tự nhiên đa màu và nghệ thuật tinh tế. Không chỉ là một cây cảnh, mà cây Bonsai còn mang trong mình hào quang và ý nghĩa sâu sắc của văn hóa và tâm linh. Từng nhánh lá uốn lượn đều kể lể câu chuyện dài lâu về tâm huyết và tình yêu mà người trồng đã dành cho nó. Hãy cùng Phê Decor tìm hiểu về tinh hoa nghệ thuật cây Bonsai trong bài viết này nhé!

1. Cây Bonsai là gì?

Cây Bonsai là cây cảnh được trồng trong chậu nhỏ, được nuôi dưỡng và tạo hình sao cho giống với cây cổ thụ tự nhiên nhưng có kích thước nhỏ. Nghệ thuật Bonsai bắt nguồn từ Nhật Bản và nhanh chóng lan rộng ra toàn thế giới bởi tình thẩm mỹ và ý nghĩa mà nó mang lại.

Bonsai là từ tiếng Nhật (盆栽) nghĩa là “Bồn tài” hay “Cây con trong chậu”. Phân tích kĩ hơn, từ "Bon" (栽) nghĩa là cái khay nhỏ, là vật chứa đựng của cây. "Sai" (栽) trong "Bonsai" chỉ đơn giản là từ "cây" - thứ cây cảnh sẽ được trồng.

Tuy có ý nghĩa đơn giản, nhưng cây Bonsai là kết quả của một quá trình uốn nắn vô cùng khắc nghiệt. Nghệ thuật Bonsai đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng của Nhật Bản và đang được yêu thích và trân trọng trên toàn thế giới.

2. Triết lý nghệ thuật của cây Bonsai

Triết lý nghệ thuật của cây Bonsai là một khía cạnh rất quan trọng và đặc biệt trong nghệ thuật Bonsai. Nó không chỉ đơn thuần là việc trồng cây vào chậu nhỏ và tạo hình chúng một cách tỉ mỉ, mà còn thể hiện triết lý sâu sắc về cuộc sống và tự nhiên.

• Sự cân bằng và hài hòa: Trong nghệ thuật Bonsai, sự cân bằng và hài hòa được coi là yếu tố quan trọng nhất. Những cây Bonsai phải có dáng dấp đẹp, tự nhiên và hài hòa với nhau. Sự cân đối giữa gốc, thân, cành, lá và chậu là điều cần phải cân nhắc một cách tỉ mỉ để tạo nên một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo. Vì vây, cây Bonsai có thể được trang trí trong phong cách tối giản
• Trung tín và tôn trọng tự nhiên: Nghệ nhân Bonsai luôn cố gắng tái hiện một cách chân thực nhất hình dáng của cây trong tự nhiên. Họ không chỉ gắn tận tâm vào việc tạo ra hình dáng đẹp cho cây, mà còn đặt tôn trọng và trung tín với vẻ đẹp tự nhiên của cây cảnh.
• Tính chân thực và tự nhiên: Một trong những mục tiêu của nghệ thuật Bonsai là tạo ra một cây Bonsai sao cho nó gần như không thể phân biệt được với cây tự nhiên nếu nhìn từ xa. Nghệ nhân Bonsai cần tạo ra sự tự nhiên, nhưng đồng thời cũng mang tính nghệ thuật cao trong từng đường nét và chi tiết.
• Sự kiên nhẫn và tĩnh tâm: Trồng và chăm sóc cây Bonsai là một quá trình mất rất nhiều thời gian và kiên nhẫn. Nghệ nhân Bonsai phải dành thời gian để quan sát, lắng nghe và tìm hiểu về cây, từ đó thấu hiểu và đồng cảm với sự sống của chúng. Vì vậy, chậu cây Bonsai có thể đặt trong không gian phong cách Indochine đậm chất nghệ thuật Đông Dương.
• Thể hiện tâm hồn và triết lý: Nghệ thuật Bonsai thể hiện không chỉ sự kỹ thuật mà còn tâm hồn và triết lý của người nghệ nhân. Những cây Bonsai thường mang một thông điệp sâu sắc về cuộc sống, sự thăng trầm và sự đổi khác của tự nhiên và con người.

Tóm lại, triết lý nghệ thuật của cây Bonsai không chỉ đơn thuần là việc tạo ra một tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt mà còn thể hiện sự kính trọng và trung tín với tự nhiên, đồng thời thấu hiểu về cuộc sống và tâm hồn con người. Nghệ thuật Bonsai là một con đường đòi hỏi kiên nhẫn, tĩnh tâm và sự tận tụy của người nghệ nhân để có thể đạt được tác phẩm nghệ thuật đẹp và ý nghĩa.

3. Phân loại cây Bonsai

Nghệ thuật là không có giới hạn, việc tạo ra tác phẩm Bonsai cũng đến từ sự tinh tế của người nghệ nhân. Nhưng thường, người ta cũng phân loại cây Bonsai theo 2 cách sau.

3.1. Phân loại cây Bonsai theo tình trạng của cây

Mỗi giai đoạn trong quá trình phát triển cây Bonsai đều có sự cố gắng và tâm huyết của người trồng. Khi nhìn những tác phẩm Bonsai, ta có thể cảm nhận được tinh thần kiên nhẫn và nghệ thuật mà người trồng đã đổ vào để tạo nên những cây Bonsai đó.

3.1.1. Cây nguyên liệu (cây phôi)

Đây là cây Bonsai chưa được uốn tỉa hoặc định hình. Chúng thường được chọn từ những cây trẻ, có cấu trúc tốt và tiềm năng phát triển tốt thành Bonsai. Tại giai đoạn này, cây chỉ được trồng trong chậu và chưa được tạo hình.

3.1.2. Cây sơ chế

Đây là giai đoạn sau khi cây nguyên liệu đã được uốn tỉa sơ bộ. Cây sơ chế đã được cắt tỉa để định hình hướng cây, loại bỏ các nhánh không cần thiết và tạo dáng ban đầu cho Bonsai. Tuy nhiên, cây vẫn còn phải tiếp tục chăm sóc và phát triển để hoàn thiện hình dáng cuối cùng.

3.1.3. Cây thành phẩm

Giai đoạn cây đã đạt đến trạng thái hoàn chỉnh và có thể trưng bày hoặc trưng diễn trong các triển lãm Bonsai. Cây thành phẩm thường có hình dáng ổn định, các nhánh và lá được điều chỉnh tỉ mỉ và thường phải trải qua quá trình nuôi dưỡng và bảo quản cẩn thận.

3.2. Phân loại cây Bonsai theo kích cỡ

Tùy theo mục đích sử dụng và không gian trưng bày, người trồng có thể lựa chọn các loại Bonsai phù hợp để tạo nên không gian xanh tươi mát và thú vị.

3.2.1. Bonsai 1 tay

Đây là loại Bonsai mini, có kích thước nhỏ nhắn, thường chỉ cao vài cm đến khoảng 15 cm. Những cây Bonsai này thường được trưng bày trong nhà, trên bàn làm việc, hoặc kệ sách nhằm tô điểm cho không gian và tạo sự thanh lịch.

3.2.2. Bonsai 2 tay

Loại Bonsai này có kích thước vừa, cao từ 15 cm đến khoảng 70 cm. Đây là một trong những loại Bonsai phổ biến và dễ di chuyển, thích hợp để trưng bày trong nhà, sân vườn hoặc ngoài trời. Loại Bonsai này có kích thước lý tưởng để làm quà tặng và trưng bày trong không gian hạn chế như phòng khách,...

3.2.3. Bonsai 4 tay (Bonsai sân vườn)

Loại Bonsai lớn, cao từ 70 cm đến khoảng 180 cm. Loại Bonsai này thường rất ấn tượng và có thể làm điểm nhấn cho không gian sân vườn hoặc sân thượng có diện tích rộng. Do kích thước lớn nên để di chuyển và bảo quản, cần ít nhất hai người để khiêng. Bonsai 4 tay còn được gọi là Bonsai sân vườn vì phù hợp với không gian rộng lớn, công viên hay những khu vườn lớn.

3.3. Phân loại cây Bonsai theo dáng thế

3.3.1. Dáng Bonsai tam đa

Dáng Bonsai tam đa là dáng cây có ba cành chính phát triển từ gốc cây. Các tán lá được cắt tỉa tròn trịa mang ý nghĩa cầu phúc. Ba cành này thể hiện sự cân bằng, hài hòa và đầy đủ của cuộc sống. Ngày nay, cành và ngọn đã được cắt tỉa phóng thoáng, linh hoạt, tự nhiên hơn.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng tam đa tượng trưng cho sự thịnh vượng, phát đạt và may mắn trong cuộc sống. Tam đa mang ý nghĩa đa phúc (nhiều con), đa lộc (nhiều tiền của), đa thọ (sống lâu). Nó cũng biểu thị sự đoàn kết, tình bạn và sự đồng lòng trong gia đình hay trong tập thể.

3.3.2. Dáng Bonsai thác đổ

Dáng Bonsai thác đổ có cành cây mọc dọc và rũ xuống một hướng, tạo cảm giác như thác nước đổ.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng thác đổ tượng trưng cho sự rong ruổi, tự do và không ngừng phát triển. Nó thể hiện ý chí kiên nhẫn và quyết tâm vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống để đạt được thành công và thịnh vượng.

3.3.3. Dáng Bonsai ngũ phúc

Ngũ là năm, như vậy, cây 1 thân 5 tán (4 cành, 1 tán) hoặc là cây 1 gốc 5 thân (trồng ghép). Dáng Bonsai ngũ phúc có năm cành cây chính mọc từ gốc cây, tượng trưng cho năm điều tốt lành.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng này mang đến may mắn và niềm vui, tượng trưng cho năm điều phúc lợi là sự an lành, tài lộc, trường thọ, tình yêu và sự thành công.

3.3.4. Dáng Bonsai thất hiền

Dáng Bonsai thất hiền là dáng cây có bảy (thất) cành chính phát triển từ gốc cây. Bảy cành này tượng trưng cho hình ảnh của 7 vị hiền nhân tự thiên tự tại.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng Bonsai thất hiền tượng trưng cho sự may mắn, thành công và sự hài lòng. Ngoài ra, dáng Bonsai này còn đại diện cho sự tự tại, lạc quan yêu đời, và không màng danh lợi.

3.3.5. Dáng Bonsai đại trượng phu

Dáng Bonsai đại trượng phu có một cành cây chính cao và một cành phụ ở phía sau cao hơn. Cây có hình dáng giống như người đàn ông đang đi bộ.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng Bonsai đại trượng phu tượng trưng cho sự tôn trọng và vinh quang. Nó biểu thị sự phát triển vững chắc, sức mạnh và quyền lực.

3.3.6. Dáng Bonsai song thụ

Dáng Bonsai song thụ có hai cây Bonsai được cắm chung trong một chậu, biểu thị sự đôi đẹp và hòa hợp.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng song thụ thể hiện sự đồng lòng, tình yêu và sự kết hợp hài hòa. Dáng Bonsai còn tượng trưng cho mối quan hệ bền vững, đôi lứa hạnh phúc và sự đồng thuận trong tình yêu.

3.3.7. Dáng Bonsai long chầu hổ phụng

Dáng Bonsai long chầu hổ phụng có dáng cây giống như con rồng (long) và con phụng (phượng hoàng) đang vây quanh một cây chính.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng Bonsai này mang ý nghĩa của sự bình an, bảo vệ và may mắn. Ngoài ra, dáng Bonsai này còn biểu thị quyền uy, sức mạnh và tài lộc.

3.3.8. Dáng Bonsai đại lâm mộc

Bonsai đại lâm mộc có hình dáng giống như một cây lớn đang mọc mạnh mẽ và uyển chuyển.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng Bonsai đại lâm mộc tượng trưng cho sự phát triển vững chắc, sức mạnh và thành công.

3.3.9. Dáng Bonsai bạt phong

Dáng Bonsai bạt phong có cành cây mọc theo hướng cong, như sóng nước cuốn trôi.

Ý nghĩa phong thủy: Cây Bonsai bạt phong tượng trưng cho sự thay đổi, biến đổi và sự linh hoạt. Nó thể hiện sự lưu thông năng lượng và khí chất trong không gian.

3.3.10. Dáng Bonsai tiên nữ

Dáng Bonsai tiên nữ có dáng cây như một cô gái đang đứng đợi chờ, thân cây thường mảnh khảnh.

Ý nghĩa phong thủy: Dáng Bonsai này thể hiện vẻ đẹp tinh khôi và sự thuần khiết. Bonsai tiên nữ còn biểu thị sự chờ đợi, hy vọng và mong muốn tốt đẹp trong tương lai.

4. Phương pháp chăm sóc cây Bonsai hiệu quả

Chăm sóc cây Bonsai hiệu quả đòi hỏi sự chú tâm và kiên nhẫn. Ngoài các phương pháp uốn nắn, người nghệ nhân Bonsai còn phải chú ý đến các yếu tố sau để cây Bonsai được trồng trong điều kiện hoàn hảo nhất:

• Cung cấp đầy đủ ánh sáng cho cây Bonsai: Ánh sáng là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển của cây Bonsai. Để cây có thể phát triển khỏe mạnh, bạn nên đặt cây ở nơi có đủ ánh sáng tự nhiên, đặc biệt là ánh sáng mặt trời vào buổi sáng. Tùy vào loại cây Bonsai mà bạn trồng, nếu có yêu cầu về ánh sáng đặc biệt, bạn có thể sử dụng đèn LED trồng cây để bổ sung ánh sáng trong những ngày trời âm u hoặc mùa đông.
• Tưới đủ nước cho cây Bonsai: Điều quan trọng trong việc chăm sóc cây Bonsai là tưới nước đúng cách. Hãy để đất trong chậu hơi khô trước khi tưới lại. Tránh tưới quá nhiều nước, vì điều này có thể làm nước ngập chìm gốc cây và gây ra hư hại cho cây Bonsai. Tuy nhiên, cũng đừng để đất quá khô, vì sẽ khiến cây bị thiếu nước và gây tổn hại đến sức khỏe của cây.
• Thay chậu định kỳ: Cây Bonsai cần không gian đủ để phát triển. Khi cây Bonsai đã đạt đến kích thước quá lớn so với chậu hiện tại, bạn nên thay chậu cho cây. Quá trình này giúp cây có không gian đủ để phát triển hệ rễ và hạn chế gốc cây bị nghẹt. Khi thay chậu, hãy chọn chậu mới có kích thước phù hợp và đảm bảo việc chuyển cây diễn ra cẩn thận để tránh làm tổn thương cây Bonsai.
• Phòng trừ bệnh cho Bonsai: Để cây Bonsai luôn khỏe mạnh, hãy chú ý phòng trừ và điều trị các bệnh hại cho cây. Theo dõi cây thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu bất thường như lá và cành khô, thối rễ, hay dấu hiệu của côn trùng gây hại. Khi phát hiện vấn đề, hãy xử lý kịp thời bằng cách cắt tỉa những phần bị hỏng, thay đổi phương pháp tưới nước hoặc sử dụng thuốc trừ sâu an toàn cho cây Bonsai.

Xem thêm:

Cây trồng trong nhà: 33 mẫu cây trong nhà ưa chuộng năm 2023

Top 3 đèn thả trồng cây phù hợp với mọi quán cafe

Nghệ thuật Bonsai không chỉ hướng đến cái đẹp, cây Bonsai còn bao hàm sự tôn trọng với thiên nhiên, tình yêu và lòng kiên nhẫn mà người trồng đã dành cho cây. Bonsai không chỉ là một cây cảnh, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, một nguồn cảm hứng và một cách thể hiện tâm hồn của người trồng. Hy vọng qua bài viết này của Phê Decor, bạn đã hiểu thêm về cây Bonsai và đồng thời có thêm kiến thức và kinh nghiệm để chăm sóc cây Bonsai một cách hiệu quả.