Tôm Chua Huế - Món ăn làm quà hấp dẫn của xứ Huế
Tôm chua hay còn gọi là mắm tôm chua là một món ăn truyền thống đầy dư vị phổ biến hàng ngày trong mọi gia đình người Huế. Mắm tôm chua là món ngon đặc sản Huế được làm từ tôm sông tươi, ủ chín cùng ớt, riềng, tỏi, thính nếp theo công thức độc đáo. Tôm chua Huế thường có vị chua, ngọt, mặn và cay đặc trưng, tạo nên hương vị độc đáo và thú vị. Tôm chua Huế thường được ăn kèm với dưa giá hoặc dưa kiệu và thịt heo luộc, tạo nên một bữa ăn ngon và đậm đà riêng có của người dân Cố Đô.
Nguồn gốc Tôm Chua Huế
Tương truyền, tôm chua Huế có nguồn gốc từ mảnh đất Gò Công (Tiền Giang) do thái hậu Từ Dũ mang theo từ quê nhà đến Huế vào khoảng nửa đầu thế kỷ 19. Món ăn rất được lòng vua Thiệu Trị và vua Tự Đức nên thường xuyên được phục vụ trong các buổi ngự thiện, chiêu đãi yến tiệc. Lúc bấy giờ, mắm tôm chua được chế biến lại phù hợp với chốn Cung đình và trở thành “nước chấm hoàng gia”. Sau đó, món ăn ngon, đậm đà này được truyền cho nữ quan, hầu cận và dần phổ biến ra dân gian.
Trong bài thơ của nhà thơ Võ Quê viết về món tôm chua, nguồn gốc của tôm chua Huế đã được nhắc đến thật dung dị:
“Nguyên là đặc sản miền trong Theo bà Từ Dũ ra cùng Hương Giang Tôm hồng, ớt đỏ, riềng vàng… Vị chua thấm lưỡi nhớ hàng thịt phay”
Món mắm Tôm Chua Huế có gì đặc biệt?
Khi lần đầu tiên đặt chân đến Huế và được thưởng thức mâm cơm đậm đà hương vị của Cố đô, nhiều du khách không khỏi bất ngờ khi trải nghiệm một món mắm độc đáo, làm từ tôm, có vị chua thanh và tôm vẫn giữ nguyên hình dáng đẹp màu đỏ hồng, được bày sẵn trên những chiếc bát, chiếc đĩa nhỏ vô cùng bắt mắt. Lạ thay, món tôm chua Huế này khác biệt hoàn toàn so với mắm tôm phổ biến ở miền Bắc.
Và quả thật, món tôm chua Huế không ít lần khiến du khách bị lôi cuốn, đặt ra những câu hỏi tò mò: Đây là món ăn gì vậy? Làm cách nào để chế biến nó? Và làm thế nào để thưởng thức món này một cách tinh tế?
Tôm chua Huế ngon nhất thường được làm từ những con tôm sông hoặc tôm nước lợ còn tươi, có thân hình mập mạp và vẻ ngoại hình màu đỏ tươi. Những con tôm này thường được bắt từ đầm “Cầu Hai nước ngọt.” thì mới là chuẩn vị.
Sau khi bắt lên, tôm được rửa sạch, ngâm trong rượu một thời gian rồi vớt ra để ráo nước. Tiếp theo, tôm được ướp với các loại gia vị như tỏi, ớt thái lát mỏng, riềng, măng non, nước mắm và xôi nếp.
Tôm được đặt trong một chiếc vải sành và phủ phụ gia, sau đó để tôm lên men trong khoảng từ 1 tuần đến 10 ngày. Việc này thường được thực hiện trong một môi trường sạch sẽ và thoáng mát hoặc thậm chí tốt nhất là chôn xuống đất để đảm bảo nhiệt độ ổn định cho quá trình lên men của tôm.
Khi tôm đã chín, tôm được trộn với một ít mật ong để tạo nên vị ngọt thanh và sau cùng đóng gói kín trong các lọ thủy tinh. Do đó, khi thực khách thưởng thức tôm chua Huế sẽ cảm nhận được sự hòa quyện của nhiều hương vị: vị ngọt và béo từ thịt tôm tươi, vị cay từ ớt, hương thơm của riềng và tỏi và cả độ bùi bùi của xôi nếp.
Chưa hết, chỉ cần ngắm nhìn, chưa vội thưởng thức, đã có thể thấy mắm tôm chua Huế cực kỳ hấp dẫn với nhiều sắc màu bắt mắt: trắng, hồng, vàng, đỏ…khiến cho mâm cơm thêm đa sắc, đa vị đến nao lòng thực khách.
Ý nghĩa của mắm Tôm Chua Huế
Thừa Thiên Huế, một tỉnh ven biển miền Trung, với hệ thống sông ngòi và biển cả, là một kho báu với nguồn hải sản tươi ngon. Chính vì thế, tôm Huế thường có nhiều và có sẵn quanh năm. Tôm nước lợ và tôm sông thường xuất hiện nhiều vào mùa Hè và Thu, trong khi tháng 3 - 5 trong năm là mùa của tôm sú. Như vậy, mùa tôm ở đây kéo dài gần cả năm, và từ đó, người dân địa phương đã phát triển nhiều món ăn đặc biệt từ tôm, bao gồm món đặc sản mắm tôm chua.
Tôm chua Huế là sự kết hợp tổng hòa giữa tinh hoa ẩm thực truyền thống và hiện đại. Sự mát lành của tôm quyện lại cùng vị cay nồng của ớt khiến đặc sản riêng có miền Hương Ngự mang đầy đủ hương vị âm - dương hòa quyện mà không nơi nào sánh được.
Hướng dẫn tự làm Tôm Chua Huế ngay tại nhà
Tôm chua là món ăn tuy dân dã nhưng lại thể hiện đầy đủ sự khéo léo, tinh tế của người Huế trong cách chế biến các món ăn. Chẳng hạn như tôm để làm món tôm chua cũng được tuyển chọn từ những con tôm sông, tôm đồng (tôm đất) không quá to, cũng không quá nhỏ, kích thước đồng đều để khi ướp gia vị, các con tôm đều ngấm gia vị như nhau, hũ tôm chua trông cũng đều đặn, đẹp mắt hơn rất nhiều. Đặc biệt, tôm luôn phải tươi, còn nhảy tanh tách và không sử dụng loại tôm biển hay tôm nuôi có kích thước lớn để làm mắm.
Có lẽ cũng vì nguyên liệu để làm mắm tôm chua Huế được tuyển chọn kỹ càng và khá đặc biệt, do đó chỉ tôm chua được làm từ chính đôi bàn tay của người Huế ngay trên quê hương Cố đô mới giữ được hương vị “chuẩn không cần chỉnh”.
Chuẩn bị nguyên liệu làm tôm chua
- 1 kg tôm đất tươi
- 2 thìa bột gạo nếp
- 150 gram riềng
- 50 gram tỏi
- 50 gram ớt trái
- 1 bát rượu trắng
- Lá ổi non
- Nẹp tre mỏng
- Gia vị như nước mắm, muối, ớt bột…
Các bước làm mắm tôm chua kiểu Huế
Bước 1: Sơ chế
- Đầu tiên, rửa sạch tỏi, riềng, gọt vỏ rồi thái thành lát mỏng. Để riềng có màu trắng đẹp, không bị thâm, có một mẹo đơn giản là đem riềng đã thái lát ngâm cùng nước muối loãng. Tương tự, ớt trái cũng cần được rửa sạch, đem bỏ hạt, thái lát thành miếng.
- Với tôm, đem rửa sạch, để vào một chiếc rổ cho tôm ráo hết nước. Sau đó, bỏ đầu, rút chỉ đen ở lưng tôm để làm sạch. Tôm sạch sau đó cũng phải cho vào ngâm cùng rượu trắng trong vòng khoảng 30 phút, tiếp tục vớt ra, để ráo tôm.
- Đun 2 thìa bột nếp với 200ml nước đến khi hỗn hợp chuyển sang màu trong, sệt là được.
Bước 2: Tẩm ướp gia vị
- Tôm sau khi được ngâm trong rượu thì hãy cho vào một chiếc tô lớn, sau đó thêm riềng, tỏi, ớt đã thái mỏng vào.
- Nêm nếm gia vị: 2 thìa đường, 2 thìa muối, sau đó trộn đều. Khi tất cả đã ngấm đều gia vị, bạn cho phần bột nếp được nấu chín vào trộn một lượt nữa.
Bước 3: Pha chế tôm chua Huế chuẩn vị
- Chuẩn bị một chiếc lọ thủy tinh trong suốt, rửa sạch, để khô lọ rồi mới sử dụng. Lúc này, hãy xếp tôm đã được tẩm ướp gia vị hoàn chỉnh ở bước 1 vào lọ, lần lượt từng con một. Cuối cùng, lớp phía trên sẽ được phủ một lớp lá ổi non, sau đó bạn có thể dùng nẹp tre hoặc vỉ để ép, giúp nguyên liệu không bị nổi lên sau khi chín nhờ ủ lên men.
- Đem hũ tôm này đi ủ trong vòng từ 1 tuần đến 10 ngày. Nếu muốn vị chua của mắm vừa phải, bạn chỉ cần ủ lọ tôm trong vòng 7 ngày. Còn nếu thích ăn chua hơn, thời gian có thể kéo dài lên thành 9 - 10 ngày.
Cách bảo quản tôm chua Huế lâu mà vẫn giữ được hương vị
- Mắm tôm chua sau khi được ủ lên men là bạn đã có được một thành phẩm mắm tôm chua do tự tay mình thực hiện tất cả mọi công đoạn.
- Ngoài chế biến, việc bảo quản sản phẩm cũng rất quan trọng. Tôm chua nếu được bảo quản ở vị trí thoáng mát, không tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời sẽ có thể giữ được khoảng từ 1 - 2 tháng. Tôm chua bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh sẽ giữ được khoảng 2 - 3 tháng.
- Nếu như thêm các nguyên liệu khác vào ngâm cùng đu đủ, măng chua, cà pháo… thì thời hạn để ngoài chỉ từ 7 đến 10 ngày, sau thời gian đó bạn nên cho vào tủ lạnh để bảo quản tiếp. Khi được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh, thời gian tôm chua giữ được đúng vị sẽ kéo dài hơn, khoảng từ 2 - 3 tháng.
Tôm chua Huế ăn với gì là ngon nhất?
Tôm chua là một món ăn dân dã đậm đà và vô cùng được yêu thích trong bữa ăn hằng ngày của người dân Cố đô. Hương vị chua thanh của tôm, cay nồng của các loại gia vị luôn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi thực khách ngay từ lần đầu thưởng thức.
Tôm chua Huế thường được ăn kèm với cơm nóng, xôi, bánh chưng, bún… Tuy nhiên, cách thưởng thức ngon nhất, đúng vị nhất là khi thực khách ăn kèm tôm chua với thịt luộc và dưa giá. Một bát cơm trắng còn ấm áp, kẹp theo miếng thịt luộc thấm mắm tôm chua, cùng với chút dưa giá và rau sống như vả, dứa, chuối chát, rau thơm, và quế… quả thật sẽ khiến thực khách cảm thấy thích thú, ngon miệng và mãi không thể nào quên được dư vị về món ăn độc đáo này - tôm chua Huế
Top 10 địa chỉ mua mắm tôm chua Huế ngon đúng điệu
Nếu du khách đã một lần đến Huế thì việc mua mắm tôm chua Huế làm quà là một ý tưởng tuyệt vời đấy nhé. Mắm tôm chua Huế không chỉ là món ngon mà còn mang trong nó hương vị đậm đà và bản sắc văn hóa đặc biệt của vùng đất Cố đô. Việc đem theo mắm tôm chua Huế khi trở về sẽ là món quà ý nghĩa, một cách thể hiện lòng tri ân và chia sẻ trải nghiệm ẩm thực độc đáo của bản thân với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Vậy thì nên mua tôm chua Huế ở đâu là uy tín, đảm bảo chất lượng nhất và không lo bị “chặt chém” hay mua phải hàng kém chất lượng?
Du khách có thể tìm mua tôm chua Huế tại các cửa hàng địa phương hoặc ở khắp các ngôi chợ của Huế. Dưới đây là List 10 địa chỉ mua mắm tôm chua ngon đúng điệu mà Bánh lọc Huế Bà Vân muốn giới thiệu đến du khách: