Tảo mộ, hay còn gọi là chạp mả, là một phong tục truyền thống của người Việt vào dịp Tết Nguyên Đán. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên, ông bà, đồng thời cầu mong một năm mới an lành, may mắn. Việc tảo mộ cuối năm không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn thể hiện sự tri ân đối với những người đã khuất. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách tiến hành tảo mộ, cách chuẩn bị mâm lễ và văn khấn tảo mộ theo phong tục cổ truyền.
1. Ý Nghĩa Của Việc Tảo Mộ (Chạp Mã)
Tảo mộ là hành động dọn dẹp, lau chùi và sửa sang phần mộ của người đã khuất. Ngoài ra, gia đình có thể chăm sóc cây cối quanh mộ và thắp hương mời tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu. Việc này không chỉ là hành động tưởng nhớ mà còn thể hiện lòng hiếu kính, biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Tảo mộ còn giúp nhắc nhở con cháu về đạo lý “chim có tổ, người có tông”, qua đó giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa gia đình.
Văn Khấn Xây Lăng Mộ Và Lễ Vật Chuẩn Nhất - Văn khấn động thổ xây mộ chính xác nhất
2. Ngày Tảo Mộ Cuối Năm
Thông thường, tảo mộ sẽ diễn ra vào khoảng cuối tháng Chạp, từ mùng 10 đến 25 tháng Chạp. Tuy nhiên, ở miền Nam, việc tảo mộ có thể được thực hiện sớm hơn, bắt đầu từ mùng 10 tháng Chạp và kéo dài đến 25 tháng Chạp, với những ngôi mộ vô chủ sẽ được dọn dẹp sau đó.
3. Cách Sắm Lễ, Mâm Cúng Tảo Mộ
Khi đi tảo mộ, gia đình cần chuẩn bị một mâm lễ đầy đủ, bao gồm các lễ vật cơ bản như:
- Đèn, trà, rượu, nước trong, tiền vàng, trầu cau, nhang, trái cây.
- Nếu chọn lễ chay: bánh, gạo, muối, xôi chè, mật, chè nếp.
- Nếu chọn lễ mặn: gà luộc, chân giò, khoanh giò. Ngoài ra, tâm lòng thành kính của con cháu là yếu tố quan trọng nhất khi chuẩn bị lễ vật.
Những điều cần lưu ý về thủ tục bốc mộ - Thủ tục xin phép bốc mộ 2025
4. Văn Khấn Tảo Mộ Theo Văn Khấn Cổ Truyền Việt Nam
Văn khấn tảo mộ cuối năm được thể hiện qua các bài cúng, thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và thần linh. Một bài cúng chuẩn có thể tham khảo như sau:
Bài Cúng Tảo Mộ
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát.
- Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên Hành binh Công tào Phán quan.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương quản cai nơi nghĩa trang.
- Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh, Thổ địa Tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu Tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn thần cai quản tại nghĩa trang này.
Con kính lạy hương linh cụ: …………………..
Hôm nay là ngày … tháng Chạp năm Giáp Thìn, năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến. Tín chủ (chúng) con là: ……………….. Ngụ tại: ………………..
Chúng con thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa trà quả, kim ngân tài mã, kính dâng lên Tôn thần, với lòng thành kính xin trình cáo. Chúng con cũng kính cẩn thỉnh mời vong linh bản gia tiên tổ của chúng con, là: ……………….., hiện có phần mộ táng tại ……………….., được về với gia đình để cùng đón mừng năm mới.
Nhân dịp tiết xuân thiên, cháu con trong gia đình được cơ hội bày tỏ lòng hiếu kính, phụng sự vong linh, báo đáp công ơn sâu nặng của tổ tiên.
Cúi xin các ngài Tôn thần thương xót phù trì, phủ thùy doãn hứa, để lời thỉnh nguyện được chứng giám và chấp thuận.
Âm dương cách trở, chúng con kính dâng:
- Bát nước, nén hương
- Lòng thành tâm kính lễ
Cúi xin Tôn thần cùng liệt vị Tôn linh chứng giám, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con:
- Được vạn sự an lành
- Gia đạo hưng thịnh
- Con cháu hiếu thuận
- Công danh sự nghiệp hanh thông
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
5. Bài Cúng Tạ Mộ Cuối Năm (Chạp Mã)
Bài cúng tạ mộ là để xin phép thần linh, tổ tiên cho phép ông bà về ăn Tết cùng gia đình. Một trong những bài cúng mẫu có thể tham khảo như sau:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy: - Quan Đương xứ Thổ Địa Chính Thần - Thổ Địa Ngũ Phương Long Mạch Tôn Thần - Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ - Liệt vị Tôn Thần cai quản ở xứ này
Con kính lạy hương linh: ………………..
Hôm nay là ngày … tháng … năm …, Nhằm tiết ……….,
Tín chủ chúng con là: ……………….. Ngụ tại: ………………..
Thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa, trà quả, phù tửu lễ nghi, cúi xin được trình cáo Chư vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần.
Nguyên có vong linh thân nhân của gia đình chúng con là: ……………….., hiện phần mộ an táng tại nơi này.
Đội ơn Chư vị Tôn Thần đã che chở, ban ân, giúp vong linh được yên ổn, an vui nơi chín suối. Lại nhờ có duyên lành, gia đình chúng con được vong linh thường xuyên về phù hộ, ghé thăm, linh ứng chỉ dẫn, giúp cho các công việc của gia đình được đầu xuôi đuôi lọt, mọi sự hanh thông, nhờ thế mà toàn gia được an ninh khang thái, từng bước tiến bộ.
Nay nhằm ngày lành tháng tốt, gia đình chúng con sắm sửa lễ tạ mộ, thành tâm kính dâng lễ vật những mong báo đáp ân thâm, bày tỏ lòng hiếu kính.
Cúi xin Chư vị Tôn Thần lai giáng án tiền, nhận hưởng lễ vật và chứng minh cho tấm lòng thành kính của chúng con. Đồng thời cúi mong vong linh thân nhân hoan hỷ chấp kỳ lễ bạc, nghe lời khấn cầu, nhận tờ đơn cánh sớ, tùy phương ứng biến mà phù hộ, độ trì cho toàn gia chúng con, từ trẻ đến già, luôn được mạnh khỏe, vui tươi, an lành.
Chúng con dâng biếu vong linh tài mã gồm: ……………….. (đọc rõ tên các đồ mã dâng biếu cho vong linh).
Âm dương cách trở, chúng con dâng bát nước, nén hương, xin giãi bày tấm lòng thành kính, cúi xin được chứng giám.
Cẩn cáo!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
(Đốt vàng tiền sau khi kết thúc bài cúng).
6. Câu Hỏi Liên Quan
Tảo Mộ Ngày Tết Giờ Nào Tốt?
Ngày giờ tảo mộ tùy vào sự lựa chọn của gia đình, nhưng thông thường, lễ tảo mộ sẽ được thực hiện sau ngày cúng ông Công, ông Táo (23 tháng Chạp), trước hoặc vào chiều 30 Tết (29 nếu là năm thiếu tháng).
Tảo Mộ Cần Kiêng Kỵ Gì?
- Không được cười đùa, nói tục hoặc gọi tên nhau khi ở gần mộ.
- Tránh giẫm lên mộ phần hoặc xung quanh mộ.
- Không sửa sang mộ phần một cách thô bạo hay phá hoại.
- Tránh chụp ảnh tại khu vực nghĩa trang.
Tảo mộ là một nghi lễ tôn kính và quan trọng trong văn hóa của người Việt Nam. Việc thực hiện lễ tảo mộ cuối năm không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn thể hiện lòng hiếu thảo và tình cảm gia đình sâu sắc. Mong rằng thông tin trên sẽ giúp bạn chuẩn bị lễ tảo mộ đúng cách và đầy đủ trong dịp Tết Nguyên Đán sắp tới.
Tại Sao Bốc Mộ Kiêng Năm Nhuận? Năm Nhuận Có Bốc Mộ Được Không?