Bị zona thần kinh kiêng ăn gì và nên ăn gì? Lưu ý khi bị zona

Bệnh zona là bệnh lý nhiễm trùng da khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và tự ti. Do đó, trong thực đơn hàng ngày cần lưu ý lựa chọn thực phẩm phù hợp giúp giảm nhẹ triệu chứng và nhanh khỏi bệnh. Hãy cùng tìm hiểu bị zona kiêng ăn gì và nên ăn gì qua bài viết dưới đây nhé.

1Bệnh Zona là gì?

Bệnh zona là bệnh lý nhiễm trùng da do virus gây ra, làm xuất hiện phát ban hoặc mụn nước tại bất kỳ vị trí nào trên da. Zona thường gây bệnh ở một bên cơ thể, rất hiếm khi bị bệnh cả hai bên. Bệnh zona thần kinh thường xảy ra đột ngột, diễn biến nhanh.[1]

Tác nhân gây bệnh Zona là virus Varicella zoster, cũng chính là tác nhân gây nên bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh thuỷ đậu, một lượng virus không được đào thải ra ngoài sẽ ẩn nấp tại mô thần kinh gần tủy sống và não. Khi gặp điều kiện thuận lợi, hệ miễn dịch suy yếu, chúng sẽ chuyển sang trạng thái hoạt động, phát triển trở lại và gây bệnh Zona.

Bệnh zona là bệnh lý nhiễm trùng da do virus gây ra, làm xuất hiện phát ban hoặc mụn nước

2Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng thế nào đến người bị Zona?

Khi một người bị bệnh zona, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và đầy đủ dưỡng chất có thể mang đến nhiều lợi ích như:[2]

• Hỗ trợ miễn dịch: Zona thường bùng phát khi hệ miễn dịch suy yếu, do đó một chế độ ăn uống cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng có thể giúp tăng cường chức năng hệ thống miễn dịch, thúc đẩy quá trình chữa lành bệnh.
• Phục hồi nhanh hơn: Nguồn dinh dưỡng từ thực phẩm như kẽm, vitamin C và E,... có thể giúp sửa chữa mô và chức năng miễn dịch, giảm sự khó chịu, đồng thời tăng tốc độ chữa lành tổn thương do zona của cơ thể.
• Giảm viêm: Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, axit béo omega 3 và các hợp chất chống viêm có thể giúp giảm tình trạng viêm khi bùng phát bệnh zona.

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh mang đến nhiều lợi ích, hỗ trợ miễn dịch khi bị bệnh zona

3Bệnh Zona kiêng ăn gì?

Thực phẩm chứa nhiều đường

Các thực phẩm có chứa nhiều carbohydrate hoặc đồ ngọt khi bổ sung quá mức sẽ làm lượng đường trong máu của bạn tăng đáng kể. Khi lượng đường trong máu của bạn tăng cao sinh ra các gốc tự do, giải phóng các chất gây viêm làm tổn hại đến hệ thống miễn dịch.[3]

Một vài thực phẩm chứa nhiều đường có thể làm cho triệu chứng zona trở nên nghiêm trọng mà bạn nên tránh:

• Các loại kẹo ngọt.
• Các loại bánh ngọt, bánh nướng hay bánh mì trắng.
• Đồ uống chứa nhiều đường (trà sữa, nước ngọt).
• Ngũ cốc chứa đường nhiều.
• Nước sốt có vị ngọt do đường.
• Các loại kem.
• Gạo trắng.

Thực phẩm chứa nhiều đường làm cho triệu chứng zona trở nên nghiêm trọng

Thực phẩm chế biến sẵn

Thực phẩm chế biến sẵn thường chứa nhiều gia vị với lượng muối cao, nhiều đường và axit béo omega 6. Mặc dù axit béo omega-6 là chất cần thiết cho cơ thể, nhưng bạn nên lưu ý liều lượng sử dụng omega-6 hợp lý vì loại axit béo này có thể thúc đẩy quá trình viêm trở nên nặng hơn, trong khi axit béo omega-3 ức chế quá trình viêm.

Bạn cần chú ý lượng muối dùng mỗi ngày. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị lượng muối người trưởng thành tiêu thụ nên ít hơn 5g muối tương đương 2g natri hàng ngày.[4]

Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy ăn quá nhiều muối sẽ dẫn đến suy giảm hệ thống miễn dịch, làm tăng các triệu chứng viêm.[5]

Những thực phẩm chế biến sẵn có thể khiến tình trạng viêm trong bệnh Zona nặng hơn, chẳng hạn:

• Ngũ cốc có vị ngọt.
• Đồ ăn nhanh giàu chất béo.
• Khoai tây chiên.
• Nước ngọt hay các loại nước tăng lực có đường.
• Các loại bánh mì, bánh ngọt hay bánh quy.
• Thức ăn chiên giòn (gà chiên, cá viên chiên,…).

Tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn có thể khiến tình trạng viêm trong bệnh Zona nặng hơn

Đồ uống có cồn

Rượu, bia là thức uống quen thuộc của nam giới nhưng lại gây suy giảm các hệ thống cơ quan bao gồm gan, dạ dày và cả hệ miễn dịch. Đặc biệt nếu đang mắc Zona, bạn nên hạn chế dùng những thức uống có cồn này để tránh các mụn nước có thể viêm nặng hơn.[6]

Thức uống có cồn có thể khiến các mụn nước zona trở nên viêm nặng hơn

Thực phẩm cay nóng

Bệnh zona có thể khiến da trở nên viêm và nhạy cảm. Trong khi đó, thực phẩm cay lại chứa hợp chất capsaicin có thể kích thích các đầu dây thần kinh, tăng lưu lượng máu đến da. Từ đó khi tiêu thụ có thể làm tăng cảm giác khó chịu, nóng rát, ngứa hoặc đau ở những người mắc bệnh zona.

Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2016 báo cáo rằng sử dụng capsaicin tại chỗ dưới nhiều dạng như kem, gel và miếng dán hữu ích cho những người bị đau dây thần kinh sau herpes.[7]

Capsaicin trong thực phẩm cay nóng có thể làm tăng cảm giác khó chịu, ngứa hoặc đau ở những người mắc bệnh zona

Thực phẩm giàu Arginine

Một nghiên cứu năm 2016 cho rằng L-arginine có liên quan đến sự nhân lên và độc lực của nhiều loại vi rút trong ống nghiệm, bao gồm cả herpes simplex và varicella zoster.[8]

Do đó, người bệnh zona nên giảm tiêu thụ thực phẩm giàu arginine như:[9]

• Các loại hạt như hạt hạnh nhân, quả óc chó và đậu phộng, hạt bí ngô, hạt vừng,...
• Sô cô la.
• Gelatin.
• Ngũ cốc nguyên hạt như mầm lúa mì, cám,...
• Yến mạch và bột yến mạch.
• Sản phẩm từ đậu nành (đậu phụ, đậu nành).
• Rau chân vịt.
• Thịt gà (đặc biệt là da).
• Hải sản (tôm, tôm hùm và cua).

Người bệnh zona nên giảm tiêu thụ thực phẩm giàu arginine

Thực phẩm giàu chất béo

Khi tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa có thể gia tăng tình trạng viêm toàn thân, giảm khả năng hấp thu vitamin, khoáng chất của cơ thể. Từ đó có khả năng làm trầm trọng thêm các triệu chứng bệnh zona.

Vì thế, nên tránh tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo trong quá trình điều trị bệnh zona như:[9]

• Thịt bò, thịt lợn và thịt cừu béo.
• Thịt gà và da gia cầm sẫm màu.
• Các sản phẩm từ sữa giàu chất béo như kem, bơ và phô mai,...
• Thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói,...
• Mỡ lợn.
• Dầu dừa và dầu cọ.
• Thực phẩm chiên như khoai tây chiên, gà rán,...
• Các món nướng như bánh quy, bánh ngọt,...

Nên tránh tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo trong quá trình điều trị bệnh zona

Một số trái cây và rau quả

Một số loại rau quả và trái cây có tỷ lệ lysine - arginine bất lợi và ảnh hưởng đến quá trình điều trị bệnh zona như:[9]

• Các loại trái cây họ cam quýt như cam, chanh, bưởi.
• Cà chua.
• Ớt chuông, ớt.
• Cà tím.
• Khoai tây, đặc biệt là khoai tây xanh hoặc đã mọc mầm.
• Các loại quả mọng (dâu tây, cây mâm xôi)
• Dứa.
• Trái cây sấy khô, đóng hộp do chứa đường và tiềm ẩn chất bảo quản.
• Dưa cải bắp lên men có thể chứa nhiều histamin.

Các loại trái cây họ cam quýt nên được hạn chế trong quá trình điều trị zona

4Những thực phẩm nên ăn khi bị Zona

Thực phẩm chứa nhiều Lysine

Một nghiên cứu cho thấy Lysine - một axit amin có thể ức chế sự phát triển của một số loại virus bao gồm cả herpes zoster, loại virus gây mụn rộp trên môi.[10]

Người ta cũng nhận thấy một chế độ ăn chứa thực phẩm giàu lysine cũng có thể giúp hỗ trợ điều trị bệnh zona và giảm các mụn nước, nốt phát ban. Các thực phẩm giàu lysine bạn có thể tham khảo như:

• Thịt bò.
• Ức gà.
• Thịt heo.
• Cá ngừ.
• Sữa chua.

Chế độ ăn các thực phẩm giàu lysine giúp hỗ trợ điều trị bệnh zona và giảm các mụn nước, nốt phát ban

Thực phẩm giàu Kẽm và vitamin A, B12, C, E

Một chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng giúp bạn có một cơ thể khỏe mạnh, tăng cường hệ miễn dịch của bạn và có thể nhanh khỏi bệnh. Chế độ ăn đó cần lưu ý cung cấp đầy đủ, hợp lý các thực phẩm chứa kẽm, vitamin A, vitamin B12, vitamin C, vitamin E.

Bên cạnh nguồn thực phẩm, việc bổ sung vitamin và khoáng chất như lysine, vitamin, sắt, kẽm,... từ thực phẩm chức năng là một cách hiệu quả để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh zona.

Thực phẩm giàu Carb phức

Sử dụng các thực phẩm chứa nhiều carb đơn làm lượng đường trong máu tăng nhưng thay vào đó, carb phức hợp (nhiều chất xơ hơn, có giá trị dinh dưỡng hơn) lại giúp giảm tình trạng viêm khi bị zona. Một số thực phẩm chứa carbohydrate phức hợp bao gồm:

• Bánh mì nguyên hạt.
• Gạo lứt (gạo sử dụng cho người ăn eat clean hoặc bệnh nhân tiểu đường).
• Lúa mạch nguyên chất ( không chứa nhiều đường).
• Hạt Quinoa (hạt diêm mạch).
• Khoai lang.
• Yến mạch nguyên cám.
• Ngũ cốc nguyên hạt.

Tiêu thụ thực phẩm giàu carb phức giúp giảm tình trạng viêm khi bị zona

Men vi sinh

Các thực phẩm giàu men vi sinh như sữa chua, sữa nấm kefir sẽ thúc đẩy hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh. Từ đó có thể dẫn đến tăng cường sức khỏe miễn dịch của toàn cơ thể.[11]

Omega-3

Các thực phẩm giàu omega 3 trong cá béo, hạt lanh và quả óc chó,... nên được tiêu thụ trong quá trình điều trị zona vì có thể hỗ trợ chức năng miễn dịch và giảm viêm, giúp tình trạng bệnh nhanh chóng được cải thiện.[11]

5Lưu ý trong sinh hoạt khi bị zona

Một số biện pháp và lưu ý có thể thực hiện trong sinh hoạt giúp giảm đau và khó chịu khi điều trị zona:[12]

• Tắm rửa sạch sẽ hàng ngày bằng nước lạnh giảm nguy cơ lây lan nhiễm trùng, làm dịu cơn đau và ngứa do mụn nước zona. Tránh tắm bằng nước nóng vì có thể làm tăng lưu lượng máu khiến tình trạng zona trở nên trầm trọng hơn.
• Lau khô cơ thể hoàn toàn rồi giặt sạch khăn để tránh lây lan virus sang người khác.
• Chườm khăn ẩm và mát giúp giảm triệu chứng đau và ngứa. Không chườm túi nước đá trực tiếp lên vết phát ban vì có thể tăng độ nhạy cảm của da và làm cơn đau trầm trọng hơn.
• Tạo một hỗn hợp sệt bằng bột ngô hoặc baking soda với nước để giảm ngứa một cách tự nhiên do phát ban. Rửa sạch sau 10 đến 15 phút.
• Sử dụng các loại kem dưỡng da calamine sau khi tắm để làm dịu vùng da bị kích ứng và giúp làm khô mụn nước.
• Thay đổi chế độ ăn uống khoa học, tăng cường hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa bệnh zona lây lan.

Tắm rửa sạch sẽ hàng ngày bằng nước lạnh giúp giảm nguy cơ lây lan và làm dịu cơn đau do zona

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên thăm khám ngay với bác sĩ tại bệnh viện uy tín nếu xuất hiện triệu chứng của zona, đặc biệt là các trường hợp dưới đây:

• Đau và phát ban xuất hiện gần vùng mắt mắt. Điều này có thể dẫn đến tổn thương mắt vĩnh viễn nếu như không điều trị kịp thời.
• Tuổi tác cao làm gia tăng đáng kể những biến chứng đặc biệt nếu bạn từ 60 tuổi trở lên.
• Các tình trạng như ung thư, sử dụng nhiều thuốc thời gian dài hoặc bệnh mãn tính có thể dẫn đến suy giảm hệ thống miễn dịch và khi bị zona sẽ càng nguy hiểm hơn.
• Triệu chứng phát ban lan rộng trên cơ thể và vô cùng đau đớn.

Bạn nên thăm khám ngay bác sĩ tại bệnh viện nếu xuất hiện triệu chứng của zona

Bệnh Zona mặc dù không quá nguy hiểm đến tính mạng nhưng sẽ gây những sự đau đớn, khó chịu và có thể xảy ra biến chứng. Bạn nên thăm khám ngay với bác sĩ và kết hợp chế độ ăn uống hợp lý khi xuất hiện triệu chứng zona để giúp rút ngắn thời điều trị và giảm nguy cơ biến chứng. Nếu thấy bài viết này hữu ích, hãy chia sẻ cho mọi người nhé!