Vết thương do chó cắn thường nghiêm trọng, nguy cơ nhiễm trùng cao. Qua vết thương hở, người bệnh có khả năng mắc bệnh dại hoặc nhiễm khuẩn uốn ván, tụ cầu, liên cầu,… Vậy khi bị chó cắn theo dõi bao nhiêu ngày?
BS Phạm Hồng Thuyết - Quản lý Y khoa vùng Mekong, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Thông thường, thời gian ủ bệnh dại thường diễn ra khoảng 2 đến 8 tuần, ngắn thì khoảng 10 ngày, dài thì có thể lên đến vài năm. Do đó, người bệnh cần được theo dõi tích cực trong vòng 15 ngày đầu sau khi bị chó, mèo cắn và khẩn trương tiêm vắc xin phòng dại càng sớm càng tốt sau khi bị chó mèo, vật nuôi cắn hoặc cào/liếm”.
Tìm hiểu về bệnh dại
Dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính vô cùng nguy hiểm. Một khi lên cơn dại, gần như 100% người mắc bệnh dại sẽ tử vong. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có hơn 10 triệu người bị súc vật dại hoặc nghi ngờ dại cắn, phải điều trị dự phòng bằng vắc xin. Ước tính có khoảng 60.000 - 70.000 người tử vong do dại phần lớn từ các quốc gia vùng nhiệt đới. (1)
Trong vòng 10 năm qua, mỗi năm nước ta lại có khoảng 70 - 110 trường hợp tử vong do dại (2). Tính từ đầu năm 2020 đến tháng 12/2023, Việt Nam đã có khoảng 57 trường hợp tử vong do bệnh dại.
Bệnh dại là bệnh nhiễm virus cấp tính của hệ thần kinh trung ương, lây từ động vật sang người qua chất tiết, thường là nước bọt bị nhiễm virus dại. Hầu hết các trường hợp phơi nhiễm với virus dại qua vết cắn, vết liếm của động vật mắc bệnh dại, đôi khi qua đường tiếp xúc như hít phải khí dung hoặc cấy ghép mô/cơ quan bị nhiễm virus dại. Khi đã lên cơn dại, kể cả động vật và người đều có tỷ lệ tử vong gần như 100%. Thời gian ủ bệnh dại thường từ vài ngày cho đến vài tháng, thậm chí có những trường hợp ủ bệnh lên đến hằng năm. Trong khi đó, khi lên cơn dại cho đến lúc tử vong chỉ khoảng 2 - 10 ngày.
Người bị chó cắn theo dõi bao nhiêu ngày?
Tùy theo mức độ nghiêm trọng của vết thương, lượng virus dại đưa vào cơ thể và vị trí cắn xa hay gần hệ thần kinh trung ương, mà thời gian ủ bệnh và cần được theo dõi khác nhau ở mỗi người. Thông thường, thời gian ủ bệnh dại rơi vào khoảng 2 đến 8 tuần, ngắn thì khoảng 10 ngày, dài thì có thể lên đến 1 - 2 năm. Do đó, người bệnh cần được theo dõi tích cực trong vòng 15 ngày đầu sau khi bị chó cắn (hoặc mèo), cào, liếm (trên vết thương hở).
Đối với những vết thương nặng, gần hệ thần kinh trung ương như vùng đầu - mặt - cổ, bệnh nhân cần được nhanh chóng tới bệnh viện hoặc Trung tâm kiểm soát bệnh tật gần nhất để được cấp cứu xử trí kịp thời cũng như đánh giá để được tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin sớm nhất có thể. Tuy nhiên, dù vị trí cắn có nghiêm trọng hay chỉ trầy xước nhẹ, có xa hay gần hệ thần kinh trung ương thì người bệnh cũng cần được đến bệnh viện hoặc Trung tâm y tế để vệ sinh vết thương và dự phòng phơi nhiễm virus dại bằng vắc xin.
Thời gian theo dõi đối với con vật cắn người
Theo dõi vật nuôi cắn người là cách giúp xác định nguy cơ bị dại của động vật. Nếu bị chó, mèo cắn, cào hoặc liếm cần theo dõi vật nuôi trong vòng 10 ngày. Nếu phát hiện chó, mèo có triệu chứng bất thường như: Dễ kích động, dữ tợn cắn cả chủ nuôi, mất phương hướng, cắn xé đồ đạc, tự cắn bản thân, chán ăn, sợ ánh sáng, co giật,… cần đưa ngay đến bác sĩ thú y để đánh giá nguy cơ dại; đồng thời người bị cắn cần đến bệnh viện để được tư vấn và điều trị dự phòng bằng vắc xin.
Những điều cần làm sau khi bị chó cắn
Không phải 100% trường hợp bị chó mèo cắn đều sẽ phát bệnh dại. Khả năng phát bệnh còn tùy thuộc vào việc con vật đó có bị dại hay không, vết thương nông hay sâu, có chảy máu hay không, có vệ sinh, điều trị dự phòng đúng cách, kịp thời sau khi bị con vật cắn hay không,… Tuy nhiên, dù vết thương có ra sao thì ngay khi bị vật nuôi cắn, cào, liếm,đâu, người dân cần kịp thời vệ sinh vết thương sạch sẽ, rửa liên tục dưới nước, sơ cứu kịp thời và tiêm vắc xin dại ngay để phòng bệnh hiệu quả.
Cụ thể, những việc cần làm ngay sau khi bị chó mèo cắn, bao gồm:
Xử trí vết thương
- Giúp hạn chế nước bọt chó mèo bám nhiều hơn tại vết thương bằng cách thay quần áo mới hoặc cắt phần phải tại vị trí vết cắn;
- Rửa sạch vết thương dưới vòi nước mạnh trong 15 phút; sau đó, dùng cồn 70%, cồn i-ốt hoặc Povidone để sát trùng vết thương. Lưu ý, trong quá trình này không chà sát vết thương, không nặn máu, không đắp lá cây hoặc vật lạ để tránh làm vết thương nghiêm trọng hơn;
- Dùng gạc y tế băng bó vết thương, cầm máu tránh nguy cơ virus, vi khuẩn xâm nhập. Không băng bó gạc quá chặt khiến máu khó lưu thông.
Tiêm vắc xin phòng uốn ván, phòng dại và huyết thanh kháng dại
Ngay sau khi làm sạch vết thương, người bị chó mèo cắn cần đến bệnh viện hoặc Trung tâm y tế hoặc Trung tâm tiêm chủng ngay để được tiêm vắc xin uốn ván, vắc xin phòng dại và/ hoặc huyết thanh kháng dại (nếu vết thương độ III). Vắc xin và phác đồ tiêm sẽ được các bác sĩ tư vấn tùy theo vết thương và phác đồ điều trị dự phòng sau phơi nhiễm.
Cần tiêm phòng dại trong vòng mấy giờ sau khi bị chó cắn
Vắc xin tốt nhất là loại vắc xin được tiêm sớm nhất, đặc biệt là với một căn bệnh nguy hiểm, nguy cơ gây tử vong nhanh như bệnh dại. Các chuyên gia khuyến cáo, việc tiêm phòng dại nên được tiến hành ngay sau khi bị động vật cào, cắn. Tiêm phòng trong vòng 6 giờ đầu sau bị cắn được xem là sớm, sau 6 giờ được xem là tiêm phòng muộn.
Loại vắc xin và phác đồ tiêm sẽ được các bác sĩ tư vấn cụ thể tùy theo từng trường hợp. Với trường hợp bị chó mèo cắn vết thương được phân độ từ độ 2, độ 3A và người đó chưa được tiêm vắc xin phòng dại trước đó, con vật còn sống sau 10 ngày theo dõi, người bệnh cần tiêm 4 mũi. Mũi đầu tiên tiêm ngay sau bị cắn, mũi 2, 3 và 4 được tiêm lần lượt sau mũi đầu 3, 7 và 28 ngày. Với trường hợp bị chó mèo cắn vết thương được phân độ từ độ 2 độ 3A người chưa được tiêm vắc xin trước đó, con vật chết, bệnh,không theo dõi được hoặc con vật lúc cắn nghi dại hoặc bị dại người bệnh cần tiêm 5 mũi. Mũi đầu ngay sau bị cắn, mũi 2, 3, 4 và 5 lần lượt vào ngày 3, 7, 14 và 28 sau mũi 1. Với trường hợp bị chó mèo cắn vết thương được phân độ từ 3A trở lên mà tình trạng con vật khi cắn có triệu chứng dại nghi dại hoặc con vật không theo dõi được người bệnh cần tiêm đủ 5 mũi vắc xin dại ngoài ra cần được xem xét tiêm huyết thanh kháng dại sớm nhất tại bệnh viện hoặc Trung tâm kiểm soát bệnh tật gần nhất.
Với các trường hợp phụ nữ cho con bú hay đang mang thai, nếu bị chó, mèo cắn cần được bác sĩ tư vấn về lịch tiêm phòng. Bác sĩ sẽ là người đưa ra chỉ định về lịch tiêm phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.
Bị chó cắn theo dõi bao nhiêu ngày sẽ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết thương, lượng virus dại đưa vào cơ thể và vị trí cắn xa hay gần hệ thần kinh trung ương… Tuy nhiên, việc tiêm vắc xin dại, vắc xin uốn ván và/hoặc huyết thanh kháng dại chắc chắn cần phải thực hiện càng sớm càng tốt để phòng nguy cơ mắc bệnh, tử vong do dại. Liên hệ hotline 028 7102 6595 hoặc fanpage https://www.facebook.com/trungtamtiemchungvnvc để được tư vấn về vắc xin và phác đồ tiêm dự phòng vắc xin dại.