Cà gai là loại dược liệu quý trong Y học cổ truyền và được phân bố rộng rãi ở Việt Nam. Hãy cùng tìm hiểu cà gai leo có tác dụng gì qua bài viết dưới đây nhé!
1Giới thiệu về cây cà gai leo
Cà gai leo hay Cà gai dây có tên khoa học là là Solanum procumbens thuộc họ Solanaceae. Loài cây này được trồng rộng rãi ở Việt Nam và các nước lân cận: Lào, Campuchia, Trung Quốc.
Cà gai leo thuộc loại cây nhỡ, thân leo có chiều dài từ 60 - 100 cm. Lá có màu xanh, mọc so le, mặt dưới lá có lông mềm màu trắng, mặt trên lá có gai. Cây ra hoa từ tháng 4 - tháng 9 và kết quả từ tháng 9 - tháng 12.
Cây cho quả mọng, bóng, màu đỏ, hình cầu có đường kính từ 7 - 9 mm. Hạt màu vàng nhạt hình đĩa, kích thước 3 x 2 mm.
Cà gai leo là cây thuốc nam có vị the nhẹ, tính ẩm có công dụng giải độc gan. Hiện nay trong y học hiện đại, nhiều nghiên cứu đã chứng minh cà gai leo chứa các hoạt chất giúp bảo vệ và tăng cường chức năng gan rất tốt.
Cà gai leo là một loại thảo dược được trồng rộng rãi tại Việt Nam
2Tác dụng của cây cà gai leo đối với sức khoẻ
Cà gai leo được trồng phổ biến ở các tỉnh miền Bắc, miền Trung Việt Nam và thu hái quanh năm. Sau khi thu hoạch, sẽ được rửa sạch, thái lát rồi đem phơi khô làm thuốc. Cà gai leo khô có thể sắc nước uống hay nấu thành cao dạng nước,khô, mềm mang đến nhiều công dụng tốt cho sức khoẻ.
Cà gai leo là vị thuốc quý trong dân gian mang lại nhiều công dụng cho sức khoẻ
Chữa ho gà
Cà gai leo là loại dược liệu tự nhiên được sử dụng nhiều trong hỗ trợ điều trị bệnh lý về gan. Ngoài ra, loại thảo dược này còn được dân gian sử dụng nhiều trong điều trị bệnh ho gà nhờ alkaloid, tinh bột, flavonoid có công dụng kháng khuẩn, chống viêm.
Công dụng chữa ho gà của cà gai leo được biết đến rộng rãi trong dân gian
Chữa hen suyễn
Trong dân gian, có rất nhiều loại thảo dược chữa các bệnh ho, hen suyễn, dị ứng. Trong đó, nổi bật là cây cà dây leo với công dụng tuyệt vời trong điều trị các bệnh lý đường hô hấp như hen phế quản.
Nghiên cứu cho thấy chiết xuất của cà dây leo giúp ổn định tế bào mast - tế bào này có vai trò quan trọng trong sản xuất các hóa chất trung gian gây co thắt đường thở trong bệnh hen phế quản. [nguon title="Solanum trilobatum in the management of atopy: Through inhibition of mast cell degranulation and moderation of release of interleukins" link="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3140120/"][/nguon]
Cà dây leo giúp điều trị các bệnh lý hô hấp như hen phế quản
Hỗ trợ điều trị viêm gan vi rút
Cà gai leo có công dụng hỗ trợ điều trị viêm gan vi rút, đặc biệt là viêm gan B, nhờ có hoạt chất glycoalcaloid giúp tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện các triệu chứng bệnh.
Theo thử nghiệm lâm sàng trên bệnh nhân viêm gan B, sau khi sử dụng cà gai leo 2 tháng các triệu chứng bệnh như: chán ăn, vàng da, mệt mỏi và men gan được cải thiện đáng kể. Đặc biệt sau 3 tháng sử dụng, nồng độ vi rút trong máu của bệnh nhân giảm xuống rõ rệt.
Cà gai leo giúp tăng khả năng miễn dịch hỗ trợ điều trị viêm gan vi rút
Làm chậm sự tiến triển xơ gan
Cà gai leo giúp làm chậm sự tiến triển của xơ gan và giảm mức độ xơ gan giai đoạn sớm nhờ nhờ hoạt chất glycoalcaloid. Điều này đã được khẳng định qua hai công trình nghiên cứu khoa học 1978 - 2000 của Viện dược liệu Trung ương là “Nghiên cứu tác dụng ức chế quá trình xơ của Cà gai leo trên mô hình gây xơ gan thực nghiệm” và “Nghiên cứu tác dụng trên collagenase của Cà gai leo”
Hoạt chất glycoalcaloid có trong cà gai leo giúp làm chậm sự tiến triển của xơ gan
Giải độc gan, hạ men gan
Cà gai leo có khả năng hạn chế huỷ hoại tế bào gan và hạ men gan do chứa những hoạt chất có tác dụng tăng cường chức năng gan. Điều này được thể hiện rõ rệt trong việc bảo vệ gan khi nhiễm độc trinitrotoluen giúp hạn chế việc tăng trọng lượng gan và giảm bớt các biểu hiện tổn thương gan.
Cà gai leo chứa những hoạt chất có tác dụng tăng cường chức năng gan và hạ men gan
Chữa cảm cúm
Cà dây leo giúp điều trị cảm cúm, chống viêm, tăng sức đề kháng cho cơ thể dựa vào các hoạt chất chính flavonoid và alkaloid và khả năng kháng khuẩn hiệu quả.
Ngoài việc sử dụng cà gai leo, bạn cũng nên cân nhắc sử dụng các loại thuốc trị cảm cúm để mang lại hiệu quả ngay lập tức, giúp bạn nhanh chóng cải thiện tình trạng bệnh. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn để lựa chọn thuốc phù hợp.
Hoạt chất alkaloid có trong cà gai leo có công dụng kháng khuẩn giúp điều trị cảm cúm
Chống oxy hoá, ức chế sự phát triển ung thư
Dịch chiết toàn phần từ cây Cà gai leo có tác dụng chống oxy hóa và giảm tổn thương do oxy hóa gây ra ở gan. Trong nghiên cứu của TS. Nguyễn Thị Bích Thu cùng cộng sự về Cà gai leo đã công bố dịch chiết toàn phần từ cây Cà gai leo và Glycoalcaloid đều có tác dụng chống oxy hóa tương ứng là 47,5% và 38,1%.
Bên cạnh đó, dịch chiết Cà gai leo cũng đã được chứng minh có tác dụng ức chế được một số tế bào ung thư do vi rút như tế bào ung thư gan (Hep 3B, PLC/PRF), ung thư cổ tử cung…. và ức chế gen gây ung thư do vi rút.
Cà gai leo có tác dụng chống oxy hoá và ức chế tế bào ung thư do vi rút gây ra
Chữa đau nhức xương khớp
Theo đông y, cà gai leo có vị hơi the, tính ấm nên có tác dụng điều trị đau nhức xương khớp hiệu quả nhờ chứa các hoạt chất thuộc nhóm alcaloid nên có độc tính nhẹ.
Ngoài ra, bạn có thể tăng cường sử dụng thêm các sản phẩm bổ trợ xương khớp để cải thiện và nâng cao sức khỏe xương khớp cũng như hạn chế các biến chứng không mong muốn.
Chữa phong thấp
Cà gai leo còn có tác dụng chữa phong thấp, sâu răng, đau nhức gân xương hiệu quả do chứa thành phần hóa học chính có alkaloid, tinh bột, flavonoid trong rễ và dây.
Thành phần trong cà gai leo giúp giảm đau, chữa phong thấp
Chữa dị ứng
Các chiết xuất của cây cà gai leo giúp ức chế sự phân hủy tế bào mast, bảo vệ miễn dịch chống lại vi khuẩn và ký sinh trùng. Đồng thời điều chỉnh giải phóng các interleukin đáp ứng với các tình trạng viêm nhiễm và miễn dịch.
Vì vậy, loại thảo dược này mang lại hiệu quả cao như một loại thuốc kiểm soát dị ứng và các viêm nhiễm khác.
Đặc tính của cà dây leo giúp điều trị các phản ứng dị ứng hiệu quả
Chữa rắn cắn
Khi bị rắn cắn, nếu không xử lý kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, bài thuốc trị rắn cắn từ cà gai leo đã được sử dụng rộng rãi trong dân gian, giúp giảm đau và đào thảo chất độc hiệu quả.
Cà gai leo là vị thuốc giúp giảm đau và thải độc hiệu quả
3Lưu ý khi sử dụng cà gai leo
Cà gai leo được đánh giá là vị thuốc có nhiều công dụng hữu ích và tương đối an toàn. Tuy nhiên việc sử dụng cà gai leo thời gian dài với liều lượng cao có thể gây ngộ độc. Bạn nên đến thăm khám và nhận lời tư vấn từ các lương y hay bác sĩ y học cổ truyền để dùng cà gai leo một cách hiệu quả nhất mà vẫn đảm sức khoẻ tốt.
Đối với người bình thường, liều lượng thích hợp từ 20 - 30g/ngày giúp bổ sung dinh dưỡng và bảo vệ chức năng gan.
Đối với người bệnh sử dụng cà gai leo để hỗ trợ điều trị thì liều lượng thích hợp là 100g/ngày. Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng kết hợp đồng thời nhiều thuốc khác nhau để tăng hiệu quả điều trị nhưng phải thông qua hướng dẫn của bác sĩ.
Bạn nên nhận lời tư vấn từ bác sĩ để sử dụng cà gai leo hiệu quả và an toàn nhất
4Đối tượng không nên dùng cà gai leo
Cà gai leo không được khuyến khích sử dụng với một số đối tượng
Phụ nữ đang mang thai
Trong quá trình mang thai quá trình phát triển của thai nhi rất quan trọng nên mẹ bầu không nên sử dụng thuốc. Do cà gai leo kìm hãm sự phát triển của bé, khi không thực sự cần thiết và phải có hướng dẫn sử dụng từ bác sĩ.
Người mắc bệnh thận
Cà gai leo có công dụng thải độc gan rất tốt nhưng điều này lại làm quá tải chức năng lọc máu của thận. Chính vì vậy, những người mắc bệnh về chức năng thận không nên sử dụng cà gai leo tránh những ảnh hưởng xấu đến thận và tình trạng bệnh.
Người theo phác đồ điều trị
Với những bệnh nhân đang điều trị theo phác đồ y tế (phác đồ điều trị lao, ung thư,...) không nên tùy tiện sử dụng cà gai leo bởi điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Cà gai leo chỉ là một loại dược liệu chứa nhiều hoạt chất khác nhau có thể gây tình trạng tương kỵ thuốc hay giảm các tác dụng của thuốc và chỉ có công dụng hỗ trợ điều trị không thể thay thế hoàn toàn phác đồ điều trị chuyên sâu.
Người mắc bệnh mạn tính
Những người mắc bệnh mạn tính như cao huyết áp, tim mạch,... cũng được khuyến nghị không nên sử dụng cà gai leo. Nếu muốn sử dụng người bệnh phải thăm hỏi ý kiến bác sĩ điều trị và ngưng sử dụng ngay khi cơ thể xuất hiện những dấu hiệu lạ hay tình trạng bệnh chuyển biến xấu hơn.
5Một số bài thuốc chữa bệnh từ cà gai leo
Trong đông y, cà gai leo được ví như dược liệu quý với nhiều công dụng tiêu độc, tiêu đờm, trị rắn cắn, gan nhiễm mỡ,...là thành phần chính của các bài thuốc chữa bệnh:
Chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống tế bào gây ung thư
- Thành phần: 30g cà gai leo, 10g cây dừa cạn, 10g cây chó đẻ răng cưa.
- Cách dùng: rang đều đến khi có mùi thơm nhẹ, sắc uống hàng ngày 1 thang.
Chữa tê thấp, đau lưng, nhức mỏi
- Thành phần: 10g cà gai leo, 10g dây gấm, 10g thổ phục linh, 10g kê huyết đằng, 10g lá lốt.
- Cách dùng: rang đều đến khi có mùi thơm nhẹ, sắc uống hàng ngày 1 thang. Liên tục từ 10 - 30 ngày.
Chữa chứng ho gà, suyễn
- Thành phần: 10g cà gai leo, 10g thiên môn, 10g mạch môn.
- Cách dùng: Sắc uống hàng ngày, ngày 1 thang chia 3 lần sắc.
Chữa cảm cúm, dị ứng, ho gà, đau nhức xương khớp, rắn cắn
- Thành phần: 16 - 20g rễ hoặc thân lá cà gai leo.
- Cách dùng: sắc uống hàng ngày.
Giải rượu
- Thành phần: 50g Cà gai leo khô.
- Cách dùng: hãm với nước sôi, uống đến khi người say tỉnh rượu.
Chữa ho do viêm họng
- Thành phần: 15g rễ hoặc thân và lá cà gai leo, 30g lá chanh.
- Cách dùng: sắc uống làm 2 lần/ngày, dùng từ 5 - 7 ngày và uống khi còn ấm.
Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan
- Thành phần: 35g Rễ hoặc thân cà lá gai.
- Cách dùng: Sắc cùng 1 lít nước, chia làm 3 lần mỗi lần 300ml.
6Một số câu hỏi liên quan đến cà gai leo
Uống cà gai leo có hại dạ dày không ?
Cà gai leo có tính ẩm, vị hơi cay và có mùi thơm nhưng không gây kích ứng niêm mạc dạ dày, ruột. Bên cạnh đó, còn làm giảm triệu chứng khó chịu ở dạ dày nhờ tác động từ của các acid amin, hoạt chất chống oxy hoá có trong dược liệu này.
Người bị viêm loét dạ dày có thể uống cà gai leo bình thường, nên dùng sau ăn khoảng 20 phút là tốt nhất. Người nên chỉ nên sử dụng từ 20 - 30g mỗi ngày và nên thăm hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn đang điều trị theo phác đồ y tế hoặc mắc bệnh mạn tính.
Cà gai leo không gây kích ứng niêm mạc dạ dày và ruột
Uống cà gai leo có bị tụt huyết áp không?
Cà gai leo không có công dụng làm hạ huyết áp nên người huyết áp cao hay huyết áp thấp đều có thể sử dụng được. Tuy nhiên đối với người có huyết áp thấp không nên sử dụng khi đói vì có thể gây mệt mỏi, mất sức.
Người dùng chỉ nên sử dụng từ 20 - 30g mỗi ngày để bổ sung dưỡng chất nếu uống từ 100g mỗi ngày cần thăm hỏi ý kiến bác sĩ.
Bài viết trên đã cung cấp thêm thông tin về những tác dụng tuyệt vời của cà gai leo đối với sức khỏe. Hãy chia sẻ bài viết đến người xung quanh và theo dõi để biết thêm nhiều thông tin bổ ích nhé!