Thế nào là cà phê ngon?
Sạch, tươi mới kết hợp với sự cân bằng của hương thơm, vị chua, đắng cùng với vị ngọt tự nhiên chính là các yếu tố quan trọng nhất tạo nên một ly cà phê ngon. Tuỳ gu uống của mỗi người mà chúng ta sẽ đánh giá NGON với cường độ hương và các vị khác nhau.
Trước khi bắt đầu, chúng ta sẽ nói qua về gu uống cà phê có phối trộn đang có trên thị trường Việt Nam hiện nay. Cà phê phối trộn hay còn được gọi là cà phê tẩm là một thức uống ngoài cà phê, người rang sẽ cho thêm bơ thực vật, nước mắm hay rượu... để có thêm vị béo ngậy hay mùi thơm. Ở Việt Nam, kiểu uống này đang chiếm tới 90 - 95% thị trường.
Cà phê mộc hay nhiều nơi gọi là cà phê nguyên chất, chiếm 5% còn lại, là cách thưởng thức thuần là cà phê. Có một sự thật là rất ít người Việt Nam và ngay cả chủ quán cũng ít có kiến thức hoặc chưa đủ khả năng để phân biệt giữa 2 loại cà phê trên. Chỉ cần được trải nghiệm thực tế qua quan sát và có chia sẻ về quá trình làm cà phê chỉ một lần, bất cứ ai cũng sẽ hiểu, phân biệt và lựa chọn được cà phê ngon cho mình.
Một hạt cà phê hội tụ đủ các yếu tố đặc biệt về hương và vị, chia thành 5 nhóm chính sau: độ ngọt (sweetness), đắng (bitter), chua (acidity), đậm đà (mouthfeel) và hương thơm (flavor).
Tóm lại, dù là các Chuyên gia hay những thực khách đơn giản chỉ thưởng thức cà phê mỗi ngày, cà phê ngon là khi một ly cà phê cân bằng các yếu tố: Ngọt, chua, đắng, đậm đà và hương thơm.
1. Vị ngọt
Đường (sucrose và glucose, alcohols, glycols, và một số amino acids), chiếm tới 6% - 9% trọng lượng trong hạt cà phê nhân, sẽ mang lại vị ngọt trong tách cà phê khi pha. Vị ngọt sẽ dễ cảm nhận trước nhất ở nơi đầu lưỡi. Để có thể trãi nghiệm được rõ nhất, thực khách có thể thử với cà phê pha bằng phương pháp pour-over (cà phê giấy lọc) như aeropress, chemex, kalita, melita..
Dưới góc độ sản xuất, vị ngọt của cà phê được đảm bảo từ hai khâu quan trọng: thu hái trái chín và sơ chế đúng cách lượng trái chín đó.
Thu hái trái chín: Vào mùa vụ, trái cà phê (coffee cherries) cần được thu hoạch lúc đã chín, thời điểm trái cà phê có được dưỡng chất đầy đủ nhất từ cây. Do đó, thu hái bằng tay và đảm bảo được tỉ lệ chín cao nhất trong nguyên liệu là bước quan trọng đầu tiên của một ly cà phê chất lượng, điều mà bất kỳ nhà rang xay nào cũng mong muốn có được. Vì điều kiện tại vùng trồng và những khó khăn về nhân công mà tại nhiều vùng nguyên liệu, người nông dân vẫn chọn cách hái tuốt - tức là thu hoạch nhanh toàn bộ trái cà phê trên cùng 1 cành, bao gồm cà trái xanh và trái chín. Thay đổi được thói quen thu hái để chuyển sang hái có chọn lọc bằng tay (chỉ trái chín) là một câu chuyện luôn thay đổi trong mỗi mùa cà phê người nông dân và nhà thu mua nguyên liệu.
Sơ chế: Có nhiều cách sơ chế khác nhau với những mục đích khác nhau để có được hương vị cà phê cuối cùng theo mong muốn. Đối với vị ngọt, phương pháp sơ chế thường được lựa chọn là Natural (phơi quả chín, tách thịt quả khô) hay Honey process (tách vỏ quả chín để lại phần chất nhớt ngọt bao quanh hạt rồi phơi khô, tuỳ tỉ lệ) từ ngay chính cái tên phương pháp này đã thể hiện đúng ưu thế của nó.
2. Vị đắng
Nhiều người cho rằng cà phê là phải đắng mà hầu hết không hiểu vị đắng của cà phê đến từ đâu và vì sao. Chính vì sự không rõ ràng này mà một số loại cà phê hiện đang được bán trên thị trường được "tạo" ra độ đắng bằng cách rang hạt rất đậm (giai đoạn mà mọi loại hạt đều biến thành một màu đen đậm).